Źródła informacji o lekach OTC oraz opinia
mieszkańców terenów wiejskich o wpływie tych
leków na zdrowie

Wprowadzenie:
Choć samoleczenie było znane już od najdawniejszych czasów, obecnie leki dostępne bez recepty umożliwiają leczenie na własną odpowiedzialność. Z roku na rok powstaje coraz więcej nowych produktów charakteryzujących się odmienną skutecznością oraz możliwymi działaniami niepożądanymi. W dużej mierze do rosnącego popytu na leki dostępne bez recepty przyczynia się reklama w mass mediach.

Cel pracy:
Celem przeprowadzonych badań była analiza najczęstszych źródeł informacji o lekach dostępnych bez recepty oraz poznanie opinii badanych na temat ich wpływu na zdrowie.

Materiał i metody:
W badaniu wykorzystano technikę ankietowania. Na potrzeby badania został skonstruowany anonimowy kwestionariusz ankiety. Badania przeprowadzono w grupie 114 osób zamieszkałych na terenach wiejskich województwa świętokrzyskiego. Badani znajdowali się w przedziale wiekowym 16–66 lat. W badaniu za poziom istotności przyjęto p<0,05.

Wyniki:
Głównym źródłem informacji o lekach dostępnych bez recepty dla kobiet z terenów wiejskich jest reklama (47,62%) oraz rodzina (36,51%). Wśród badanych mężczyzn pochodzących ze wsi dominowała natomiast reklama (37,25%) oraz farmaceuta (35,29%). Niepokojący jest fakt, że zaledwie ¼ kobiet i niespełna 7% mężczyzn zapoznaje się z ulotką informacyjną dołączoną do leków. Ponadto tylko 1/5 kobiet i niespełna 51% badanych mężczyzn potrafiła stwierdzić, że możliwe jest wystąpienie interakcji lekowej w przypadku przyjmowania kliku leków jednocześnie.

Wnioski:
Najbardziej wiarygodnym źródłem informacji o lekach dostępnych bez recepty dla kobiet jest reklama i rodzina, a dla mężczyzn reklama i farmaceuta. Badani mieszkańcy wsi zgłaszali potrzebę uzyskania od farmaceuty informacji o możliwych skutkach ubocznych oraz zagrożeniach związanych z przyjmowaniem leków poza kontrolą lekarza. Wyniki uzyskanych badań utwierdzają w przekonaniu o konieczności edukowania społeczeństwa, szczególnie osób zamieszkujących tereny wiejskie, w zakresie wiedzy o korzyściach i zagrożeniach związanych ze stosowaniem leków OTC.

Introduction:
Although self-treatment has been known for ages, it is the medicines currently available which make it possible to medicate oneself on one’s own responsibility. Each year, new products are introduced, which have various efficacy and possible unwanted effects. The growing demand for OTC drugs is largely stimulated by advertisements in mass media.

Aim:
The aim of the conducted studies was to analyse the most popular sources of information about the OTC drugs as well as to determine respondents’ opinions about the impact of such medicaments upon health.

Material and Methods:
A survey technique was employed in the study, with an anonymous questionnaire specifically prepared. The study comprised a group of 114 people living in the Świętokrzyskie voivodeship, in the 16–66 age bracket. The relevance level assumed in the study was p<0.05.

Results:
The main sources of information about the OTC drugs for women are advertisement (47.62%) and family (36.51%), whereas in men it was advertisement (37.25%) and a pharmacist (35.29%). It is alarming that only 25% of women and barely 7% of men read information leaflets. Moreover, only 20% of women and 51% of men are able to recognise the possibility of medicine interactions if more drugs are used simultaneously.

Conclusions:
The most reliable sources of information for women are advertisements and family, and for men it is advertisement and a pharmacist. The respondents indicated their need of receiving information from a pharmacist about potential side-effects as well as about the risks of taking medicines without doctor’s supervision. The results of the study confirm the need of educating society in scope of benefits and risks related to OTC drugs consumption.

REFERENCJE (13)

Bażydło M, Żułtak-Bączkowska K, Zaremba-Pechmann L, Rotter I, Ka¬rakiewicz B. Analiza stosowania leków OTC bez konsultacji z lekarzem w poszczególnych grupach wiekowych oraz ocena zapotrzebowania na edukację zdrowotną w tym zakresie. Fam Med Prim Care Rev. 2010; 12(2): 127–130.

Google Scholar

Meszaros J. Leki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Przew Lek. 2001; 4(4): 76–87.

Google Scholar

Kurczewska U. O samoleczeniu i lekach bez recepty. Farm Pol. 2005; 61(8): 395–399.

Google Scholar

Rafalski P, Rafalska A. Samoleczenie preparatami OTC dostępnymi bez recepty w opinii pacjentów wybranych aptek obszaru woj. świętokrzy¬skiego. Probl Hig Epidemiol. 2008; 89(suplement 1): 7.

Google Scholar

Kasperczyk J, Jośko J, Klimasara J. Zjawisko samoleczenia wśród stu¬dentów wybranych kierunków studiów. Probl Hig Epidemiol. 2007; 88(2): 206–209.

Google Scholar

Francis SA, Barnett N, Denham M. Switching of prescription drugs to over-the-counter status: is it a good thing for the elderly? Drugs Aging 2005; 22(5): 361–370.

CrossRef

Google Scholar

Zubkowska A, Niedzielska M. Reklama leków a prawo farmaceutyczne. Warszawa: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka; 2010: 7–24.

Google Scholar

Wójtowicz Chomicz K, Borzęcki A. Stosowanie leków przeciwbólowych z grupy OTC przez studentów Wydziału Lekarskiego UM w Lublinie. Fam Med Prim Care Rev. 2011; 13(2): 254–256.

Google Scholar

Sansgiry S, Sharp WT, Sansgiry SS. Accuracy of information on printed over-the-counter drug advertisements. Health Mark Q 1999; 17(2): 7–18.

CrossRef

Google Scholar

10.

Centrum Badania Opinii Społecznej. Stosowanie leków dostępnych bez recepty. CBOS 2010; 143: 2–15.

Google Scholar

11.

Zwyczaje zakupowe Polaków związane z nabywaniem leków. Raport TNS OBOP; 2007.

Google Scholar

12.

Mruk H. Marketing farmaceutyczny i apteczny. Poznań: Akademia Ekonomiczna; 2000: 28.