PL EN
PRACA ORYGINALNA
Zarządzanie ryzykiem psychospołecznym w ochronie zdrowia pracujących
 
Więcej
Ukryj
1
Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi
 
 
Med Og Nauk Zdr. 2013;19(4):445-452
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel pracy:
Stosownie do dyrektyw europejskich w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w obliczu konieczności przygotowania narodowej strategii i programu ochrony zdrowia pracujących, w najbliższych latach niezbędne będzie w Polsce powszechne wdrożenie programów przeciwdziałania stresowi w miejscu pracy. Obecnie brak jest przepisów prawa bezpośrednio regulujących zasady ochrony pracowników przez zagrożeniami psychospołecznymi oraz procedur w tym zakresie. Publikacja przedstawia propozycję modelu ochrony zdrowia pracujących przed zagrożeniami psychospołecznymi.

Opis stanu wiedzy:
Proponowany model bazuje na założeniach europejskiego modelu zarządzania ryzykiem psychospołecznym (PRIMA-EF) oraz funkcjonującego w Polsce systemu opieki profilaktycznej nad pracownikami. W modelu główny nacisk kładzie się na prewencję pierwszorzędową, skierowaną na organizację. Zarządzanie ryzykiem jest ciągłym procesem przebiegającym w pięciu etapach: 1) ocena ryzyka oraz audyt dotychczas stosowanych praktyk, 2) przygotowanie planu działania, 3) wdrożenie, 4) ewaluacja, 5) uczenie się organizacji. Realizacja działań antystresowych wymaga zaangażowania we wszystkich etapach zarządzania wielu interesariuszy: pracodawcy, pracowników, służby medycyny pracy i in.

Podsumowanie:
Polska aktualnie posiada już pewien potencjał, jeśli chodzi o możliwości opracowania i wdrożenia nowego systemu ochrony zdrowia pracujących, uwzględniającego ochronę przez zagrożeniami psychospołecznymi. Konieczne są jednak działania w zakresie doskonalenia kompetencji przyszłych realizatorów zadań, związanych z przeciwdziałaniem stresowi zawodowemu.


Introduction and Aim:
According to the European directives in the field of occupational safety and health, and in the face of the need to prepare a national strategy and programme for the protection of the health of workers in the coming years, an implementation in Poland of common programmes tackling stress in the workplace will be necessary. Currently, there is no legislation directly governing the principles of the protection of workers against psychosocial risks and procedures in this regard. The publication presents a proposal for a model of psychosocial risk management in the health protection of workers.

Sort description of stafe of knowledge:
The proposed model is based on the principles of the European model of psychosocial risk management (PRIMA-EF) and the system of prophylactic care of employees functioning in Poland. In this model, the emphasis is placed on primary prevention, focused on organization. Risk management is a continuous process which takes place at five stages: 1. Risk assessment and audit of to-date used practices 2. Preparation of the plan of actions, 3. Implementation, 4. Policy evaluation, 5. Societal learning. Implementation of anti-stress actions requires the involvement at all stages of the management of many stakeholders: employers, workers, occupational health services and others.

Summary:
Poland currently already has a potential when it comes to the ability to develop and implement a new system for the protection of the health of workers, taking into account the protection from dangers of psychosocial risk. However, activities in the field of improving the competence of future implementers’ tasks related to combating stress are necessary.

REFERENCJE (31)
1.
Ogińska-Bulik N. Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. nŹródła – Konsekwencje – Zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Difin; 2006.
 
2.
Cox T, Griffiths A, Rial-Gonzales E. Badania nad stresem związanym z pracą. Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy. Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich. Luksemburg 2006. http://osha.europa.eu/pl/publi... (dostęp: 8.09.2009).
 
3.
Kmiecik – Baran K. Stres w miejscu pracy: epidemiologia, stresory, wskaźniki, pomiar i zapobieganie. Przeciwdziałanie stresowi związanemu z pracą a korzyści gospodarcze i socjalne dla firm i pracowników – wymiana dobrych praktyk. Materiały z konferencji międzynarodowej Warszawa, 14.06.2007. Gdańsk. Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, 2007.
 
4.
Widerszal-Bazyl M. Niepewność w pracy jako źródło stresu. Bezp. Pr. 2007;7–8: 20–23.
 
5.
Terelak J F. Stres zawodowy: charakterystyka psychologiczna wybranych zawodów stresowych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego; 2006.
 
6.
Sęk H, Pasikowski T (red.). Stres – Zasoby – Zdrowie. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.; 2000.
 
7.
Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Sęk H, Cieślak R(red.). Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN; 2004.
 
8.
Cieślak R, Korczyńska, J, Strelau J, Kaczmarek M. Burnout predictors among prison officers: The moderating effect of temperamental endurance. Personality and Individual Differences; 2008; 45: 666–672. http:// www.elsevier.com/locate/paid (dostęp: 28.08. 2008).
 
9.
Everly GS Jr, Rosenfeld R. Stres. Przyczyny, terapia i autoterapia. Warszawa. PWN: 1992.
 
10.
Litzke SM, Schuh H. Stres, mobbing i wypalenie zawodowe. Gdańsk: GWP; 2007.
 
11.
Tucholska S. Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza ,zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań. Lublin: Wydawnictwo KUL; 2009.
 
12.
Eakin, JM. Work-related determinants of health behavior.W: Handbook of Health Behavior Research I: Personal and Social Determinants. Gochman D (red). New York. Plenum Press. 1997.
 
13.
Siegrist J, Rodel A. Work stress and health risk behavior. Scand J Work Environ Health. 2006; 32: 473–481.
 
14.
Warszewska-Makuch M. Mobbing w pracy – przyczyny i konsekwencje. Bezp. Pr.; 2005;3: 5–7.
 
15.
Milczarek M, Schneider E, Gonzalez ER. OSH in figures: stress at work — facts and figures. Luxembourg: European Agency for Safety and Health at Work; 2009. https://osha.europa.eu/en/publ... reports/TE-81–08–478-EN-C_OSH_in_figures_stress_at_work (dostęp: 17.10.2012).
 
16.
Europejskie Obserwatorium Ryzyka: Stres w pracy. W: Przegląd 1 – Nowe rodzaje ryzyka w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w pracy. Luksemburg: Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy; 2009:21–22. https://osha.europa.eu/pl/publ... te8108475enc_osh_outlook (dostęp:17.10.2012).
 
17.
Waszkowska M, Merecz D, Drabek M. Programy prewencji stresu zawodowego – strategie, techniki, ocena skuteczności. Część I. Narodowe i międzynarodowe działania na rzecz przeciwdziałania stresowi w miejscu pracy, Med. Pr. 2009; 60(6): 523–529.
 
18.
Karasek RA, Dollard MF, Winefield AH. Managing Occupational Stress: A National and International Perspective. Int. J. Stress Manag. 1996; 3(2): 69–83.
 
19.
Rantanen J, Kim R. Ocena i zalecenia dotyczące wzmocnienia stanowiska i roli zarządczej Ministerstwa Zdrowia w działaniach związanych z poprawą promocji zdrowia w miejscu pracy w Polsce. Copenhagen: The WHO Regional Office for Europe; 2012). http://www.imp.lodz. pl/upload/aktualnosci/2013/raport_who_PL.pdf (dostęp: 11.02.2013).
 
20.
Leka S, Cox T, Zwetsloot G. PRIMA-EF: Guidance on the European Framework for Psychosocial Risk Management: A Resource for Employers and Worker Representatives. WHO Protecting Workers’ Health Series: No. 9. Geneva: WHO Press; 2008.
 
21.
Leka S, Jain A, Cox T, Kortum E. The Development of the European Framework for Psychosocial Risk Management: PRIMA EF. J Occup Health. 2011; 53: 137–143. https://www.jstage.jst.go.jp/a... joh/53/2/53_O10010/_pdf (dostępny: 10.07.2012).
 
22.
Główny Inspektorat Pracy. Ocena zagrożeń psychospołecznych i warunków pracy w związku z nowymi formami pracy i modelami zatrudnienia. http://www.pip.gov.pl/html/pl/... (dostęp: 6.11. 2012).
 
23.
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy: Prewencja zagrożeń psychospołecznych – przykłady dobrych praktyk. Warszawa, 2011. http://www.ciop.pl/48267. (dostęp: 6.11. 2012).
 
24.
Cukrowska L. Ocena ryzyka zawodowego wynikającego z zagrożeń psychospołecznych w działach obsługi klienta. Bezp. Pr. 2011; 1: 5–9.
 
25.
van Stolk Ch, Staetsky L, Hassan E, Kim ChW. Management of psychosocial risks at work: An analysis of the findings of the European Survey of Enterprises on New and Emerging Risks (ESENER). Luxembourg: European Agency for Safety and Health at Work; 2012.
 
26.
British Standards Institution. Guidance of the management of psychosocial risks In the workplace. PAS 1010; 2011. http://www.safeworkaustralia. gov.au/sites/SWA/model-whs-laws/public-comment/Documents/ Draft%20Model%20Work%20Health%20and%20Safety%20Codes%20 of%20Practice%20Public%20Comment/Public%20Submissions%20 C/253%20CPSU-SPSF%20Federal%20Office%20Attachment%20B.pdf (dostęp: 01.02. 2011).
 
27.
Krajowa polityka w zakresie zdrowia pracujących. http://rop.sejm.gov. pl/1_0ld/opracowania/pdf/material26.pdf (dostęp: 20.03.2013).
 
28.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Dz. U. 2011.24.128.
 
29.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Dz U nr 69, poz. 332 ze zm.
 
30.
Psychospołeczne zagrożenia w środowisku pracy. Poradnik dla lekarzy. Merecz D (red.). Łódź: Oficyna Wydawnicza IMP; 2012.
 
31.
Profilaktyka psychospołecznych zagrożeń w miejscu pracy – od teorii do praktyki. Podręcznik dla psychologów. Merecz D (red.). Łódź: Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy; 2011.
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top