PL EN
PRACA PRZEGLĄDOWA
Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze
 
 
Więcej
Ukryj
1
Zakład Biofarmacji Katedry Chemii, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Polska
 
 
Autor do korespondencji
Barbara Gieroba   

Zakład Biofarmacji Katedry Chemii, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Polska, ul. Chodźki 4a, 20-093, Lublin, Polska
 
 
Med Og Nauk Zdr. 2019;25(3):153-161
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel pracy:
Aktywność fizyczna jest niezbędnym elementem zdrowego stylu życia, decydującym o sprawności fizycznej człowieka, co niewątpliwie determinuje wysoką jakość życia i dobre samopoczucie. Regularny wysiłek fizyczny ma kluczowe znaczenie w profilaktyce chorób związanych z zaburzeniami funkcji kognitywnych i pomaga zachować tzw. dobrostan psychiczny. Nie można pominąć także pozytywnego wpływu aktywności fizycznej na funkcjonowanie organizmu u osób starszych i zjawiska tzw. pomyślnego starzenia się. Celem pracy jest wskazanie korzystnego efektu aktywności ruchowej na prawidłowe funkcjonowanie mózgu.

Skrócony opis stanu wiedzy.:
Wykonywanie ćwiczeń fizycznych sprzyja poprawie stanu zdrowia u osób cierpiących na zaburzenia psychiczne (m.in. depresję, zaburzenia lękowe), pomaga radzić sobie ze stresem oraz obniża ryzyko wystąpienia zachowań autodestrukcyjnych. Aktywność fizyczna pomaga również zachować prawidłowe funkcje kognitywne, zmniejsza ryzyko zachorowania na choroby neurodegeneracyjne oraz łagodzi objawy już stwierdzonych zaburzeń, np. w przypadku demencji. Z poprawą funkcji psychicznych i poznawczych wiążą się bezpośrednio odkrycia związane z neurogenezą indukowaną przez wysiłek fizyczny.

Podsumowanie:
Liczne wyniki badań wskazują, że ćwiczenia fizyczne, zarówno te zaklasyfikowane jako trening aerobowy, jak i te uznawane za trening siłowy, zmniejszają ryzyko wystąpienia depresji i zaburzeń lękowych oraz poprawiają funkcjonowanie poznawcze u osób w każdym wieku, lecz jest to szczególnie istotne w przypadku osób starszych. Aktywność fizyczna powinna być promowana jako modyfikowalny czynnik prewencyjny przyczyniający się do poprawy samopoczucia i zwiększenia sprawności mózgu.


Introduction and objective:
Physical activity is an essential element of a healthy lifestyle, deciding about physical fitness, which undoubtedly determines the high quality of life and wellness. Regular physical exercises are crucial in the prevention of diseases related to cognitive function disorders and help to preserve the psychological well-being. One cannot ignore the positive impact of physical activity on the functioning of the body in older people and the phenomenon of so-called successful aging. The aim of the study is to indicate the beneficial effect of physical activity on the proper functioning of the brain.

State of knowledge:
Physical activity helps to improve the health of people suffering from mental disorders (including depression, anxiety disorders), supports coping with stress and reduces the risk of self-destructive behaviours. Physical activity also allows to maintain proper cognitive functions, reduces the risk of neurodegenerative diseases and alleviates the symptoms of already diagnosed disorders, e.g. in the case of dementia. Findings related to neurogenesis induced by physical effort are directly connected with the improvement of psychological and cognitive functions.

Summary:
Numerous research indicate that physical exercises, both those classified as aerobic training and resistance training, reduce the risk of depression and anxiety disorders and improve cognitive functioning in people of all ages, although this is particularly important in older people. Physical activity should be promoted as a modifiable preventive factor of prevention to enhance mood and improve brain efficiency.

 
REFERENCJE (72)
1.
Bielski J. Metodyka wychowania fizycznego i zdrowotnego. Kraków: Oficyna wydawnicza Impuls; 2005: 46–58.
 
2.
Osiński W. Motoryczne uwarunkowania motoryczności człowieka. Oddziaływanie najbliższego otoczenia i form organizacyjnych na aktywność fizyczną. Ocena poziomu aktywności fizycznej. Podstawowe przesłanki konstrukcji i realizacji programu aktywności fizycznej. Prowadzenie programu aktywności fizycznej. W: Antropomotoryka. AWF: Poznań; 2003: 107–109.
 
3.
Grzegorczyk J, Mazur E, Domka E. Ocena aktywności fizycznej gimnazjalistów dwóch wybranych szkół na Podkarpaciu. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego; Rzeszów 2008; 3: 226–234.
 
4.
Wielka Encyklopedia Świata, t. 1. Warszawa: Oxford Educational; 2003: 75.
 
5.
Złotkowska R, Skiba M, Mroczek A, Bilewicz-Wyrozumska T, Król K, Lar K, Zbrojkiewicz E. Negatywne skutki aktywności fizycznej oraz uprawiania sportu. Hygeia Public Health 2015; 50(1): 41–46.
 
6.
Roizen MF. Prawdziwy wiek. Czy jesteś tak młody jak mógłbyś być? Warszawa 2000: 274–275.
 
7.
Greczner T. Jak Dbać o kondycję? Rola aktywności Fizycznej w wieku 50+. Tom 2 z Serii Biblioteka Nestora. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Impuls”; 2009.
 
8.
Drygas W, Kwaśniewska M, Szcześniewska D, Kozakiewicz K, Głuszek J, Wiercińska E, Wyrzykowski B, Kurjata B. Ocena poziomu aktywności fizycznej dorosłej populacji Polski. Wyniki programu WOBASZ, Kardiol Pol 2005; 63: 6 (supl. 4).
 
9.
Drygas W, Jegier A. Zalecenia dotyczące aktywności ruchowej w profilaktyce chorób układu krążenia. W: M. Naruszewicz (red.). Kardiologia zapobiegawcza. Szczecin: Verso; 2003: 252–266.
 
10.
Plewa M, Markiewicz A. Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu otyłości. Endokrynol Otyłość 2006; 2(3): 30–37.
 
11.
Anderson E, Shivakumar G. Effects of exercise and physical activity on anxiety, Frontiers in Psychiatry 2013; 4: 27. https://doi.org/10.3389/ fpsyt.2013.00027.
 
12.
Globalna strategia dotycząca żywienia, aktywności fizycznej i zdrowia. Genewa: WHO; 2010.
 
13.
Thompson PD, Buchner D, Pina IL, Balady GJ, Williams MA, Marcus BH i wsp. Exercise and physical activity in the prevention and treatment of atherosclerotic cardiovascular disease. A statement from the Council on Clinical Cardiology (Subcommittee on Exercise, Rehabilitation, and Prevention) and the Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism (Subcommittee on Physical Activity). Circulation 2003; 107: 3109–3116. https://doi.org/10.1161/01.CIR....
 
14.
Sobieszczańska M, Kałka D, Pilecki W, Adamus J. Aktywność fizyczna w podstawowej i pierwotnej prewencji choroby sercowo-naczyniowej. Polski Merkuriusz Lekarski 2009; 26: 659–664.
 
15.
Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Prewencja chorób układu krążenia. Wytyczne ESC. Kardiol. Pol. 2016; 74 (9): 821–936; doi: 10.5603/ KP.2016.0120 61.
 
16.
Fletcher GF, Ades PA, Kligfield P, Arena R, Balady GJ, Bittner VA, Coke LA, Fleg JL, Forman DE, Gerber TC, Gulati M, Madan K, Rhodes J, Thompson PD, Williams MA. Exercise standards for testingand training: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation 2013; 128 (8): 873–934, https://doi.org/10.1161/ CIR.0b013e31829b5b44.
 
17.
Garber CE, Blissmer B, Deschenes MR, Franklin BA, Lamonte MJ, Lee IM, Nieman DC, Swain DP. American College of Sports Medicine position stand. Quantity and quality of exercise for developing and maintaining cardiorespiratory, musculoskeletal, and neuromotor fitness in apparently healthy adults: guidance for prescribing exercise. Med Sci Sports Exerc 2011; 43(7): 1334–1359. https://doi.org/ 10.1249/ MSS.0b013e318213fefb.
 
18.
Whalley B, Thompson DR, Taylor RS. Psychological interventions for coronary heart disease: cochrane systematic review and meta-analysis. Int J Behav Med 2014; 21(1): 109–121. https://doi.org/ 10.1007/s12529- 012-9282-x.
 
19.
van Baak MA, Saris WHM, Exercise and Obesity. W: Kopelman PG, Stock MJ. (red.). Clinical Obesity. Oxford: Blackwell Science; 1999: 429–469.
 
20.
Brownell KD, Wadden TA. The LEARN Program for Weight Control. Dallas: American Health Publishing Company; 1999.
 
21.
Makowiec-Dąbrowska T. Wpływ aktywności fizycznej w pracy i życiu codziennym na układ krążenia. Forum Medycyny Rodzinnej 2012; 6 (3): 130–138.
 
22.
European Guidelines on CVD Prevention in Clinical Practice. Eur Heart J 2003; 24(14): 1601–1610.
 
23.
Saris WHM, Blair SN, van Baak MA, Eaton SB, Davies PS, Di Pietro L. i wsp. How much physical activity is enough to prevent unhealthy weight gain? Outcome of the IASO 1st Stock Conference and consensus statement. Obes. Rev. 2003; 4: 101–114.
 
24.
World Health Organization. Promoting mental health: concepts, emerging evidence, practice (Summary Report). Genewa; 2004.
 
25.
Galderisi S, Heinz A, Kastrup M, Beezhold J, Sartorius N. Toward a new definition of mental health. World Psychiatry 2015; 14: 231–233. http:// doi.org/ 10.1002/wps.20231.
 
26.
Nowak PF. Związki deklarowanej aktywności i sprawności fizycznej z samooceną dobrostanu psychicznego u maturzystów, Med Og Nauk Zdr. 2012; 18(4): 361–365.
 
27.
Hammen C. Depresja. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne; 2006.
 
28.
Fox KR. The influence of physical activity on mental well-being. Public Health Nutr. 1999; 2(3a): 411–418.
 
29.
Paffenbarger RS, Lee IM, Leung R. Physical activity and personal characteristics associated with depression and suicide in American college men. Acta Psychiat Scand. 1994; 89 (S377): 16–22.
 
30.
Farmer ME, Locke BZ, Mościcki EK, Dannenberg AL, Larson DB, Radloff LS. Physical activity and depressive symptoms: The NHANES I Epidemiological Follow-Up Study. Am J Epidemiol. 1988; 128: 1340–51. http://doi.org/10.1093/oxfordj....
 
31.
Biddle SJH & Mutrie N. Psychology of physical activity determinants, well-being and interventions. London: Routledge; 2001.
 
32.
Craft LL, Landers DM. The effect of exercise on clinical depression and depression resulting from mental illness: A meta analysis. J. Sport Exercise Psychol. 1998; 20(4): 339–57. http://doi.org/10.1123/jsep.20....
 
33.
Beszczyńska B. Molekularne podstawy zaburzeń psychicznych wywołanych stresem. Postepy Hig Med Dosw. 2007; 61: 690–701.
 
34.
Święcicki Ł. Terapia zaburzeń lękowych – problem wyboru leku w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Pediatr Med Rodz 2015; 11 (1): 85–94. http://doi.org/10.15557/PiMR.2....
 
35.
Stonerock GL, Hoffman BM, Smith PJ, Blumenthal JA. Exercise as Treatment for Anxiety: Systematic Review and Analysis. Ann Behav Med. 2015; 49(4): 542–556. http://doi.org/10.1007/s12160-....
 
36.
Strohle A, Graetz B, Scheel M, Wittmann A, Feller C, Heinz A, Dimeo F. The acute antipanic and anxiolytic activity of aerobic exercise in patients with panic disorders and healthy control subjects. J. Psychiatr. Res. 2009; 43 (12); 1013–1017. http://doi.org/10.1016/j.jpsyc....
 
37.
Nibbeling N, Daanen HM, Gerritsma RM, Hofland RM, Oudejans RD. Effects of anxiety on running with and without an aiming task. J. Sports Sci. 2012; 30(1): 11–19. http://doi.org/10.1080/0264041....
 
38.
Smits JA, Berry AC, Rosenfield D, Powers MB, Behar E, Otto MW. Reducing anxiety sensitivity with exercise. Depress Anxiety 2008; 25(8): 689–699. http://doi.org/10.1002/da.2041....
 
39.
Herring MP, Jacob ML, Suveg C, Dishman RK, O’Connor PJ. Feasibility of exercise training for the short-term treatment of generalized anxiety disorder: A randomized controlled trial. Psychother. and Psychosom. 2012; 81(1): 21–28. doi: http://doi.org/10.1159/0003278....
 
40.
Merom D, Phongasvan P, Wagner R, Chey T, Marnane C, Steel Z, Silove D, Bauman A. Promoting walking as an adjunct intervention to group cognitive behavioural therapy for anxiety disorders: A pilot group randomized trial. J. Anxiety Disord. 2008; 22(6): 959–968. http://doi. org/10.1016/j.janxdis.2007.09.010.
 
41.
Jayakody K, Gunadasa S, Hosker C. Exercise for anxiety disorders: Systematic review. Br J. Sports Med. 2014; 48(3): 187–196. http://doi. org/10.1136/bjsports-2012-091287.
 
42.
Arazi H, Benar N, Esfanjani RM, Yeganegi S. The effect of an aerobic training on perceived stress, anxiety and depression of non-athlete female students. Acta Kinesiologica 2012; 6(2): 7–12.
 
43.
de Oliveira LSSC, Souza EC, Rodriguez RAS, Fett CA, Piva AB. The effects of physical activity on anxiety, depression, and quality of life in elderly people living in the community, Trends Psychiatry Psychother. 2019; 4: 1–7. http://doi.org/10.1590/2237-60....
 
44.
Sertel M, Arslan SA, Kurtoğlu F, Yıldırım TS. Physical activity, depression and quality of life in aging process, Biomed Res. 2017; 28(9): 4165–4170.
 
45.
Riahia MA, Haddada M, Ouattasa A, Goebela R. The Moderating Effect of Physical Exercise in Anxiety Disorder: A review, ICPESK 2015: 5th International Congress of Physical Education, Sports and Kinetotherapy. http://doi.org/10.15405/epsbs.....
 
46.
Morgan AJ, Parker AG, Alvarez-Jimenez M, Jorm AF. Exercise and mental health: An Exercise and Sports Science Australia Commissioned Review. J. Exerc. Physiol. Online; 2013; 16(4): 64–73.
 
47.
Mandolesi L, Polverino A, Montuori S, Foti F, Ferraioli G, Sorrentino P, Sorrentino G. Effects of Physical Exercise on Cognitive Functioning and Wellbeing: Biological and Psychological Benefits. Front Psychol. 2018; 9: 509. https://doi.org/10.3389/fpsyg.....
 
48.
Vancampfort D, Van Damme T, Probst M, Firth J, Stubbs B, Basangwa D, Mugisha J. Physical activity is associated with the physical, psychological, social and environmental quality of life in people with mental health problems in a low resource setting. Psychiatry Res. 2017; 258: 250–254. https://doi.org/10.1016/j.psyc....
 
49.
National Commission on Sleep Disorders Research. Wake up America: A national sleep alert. Executive summary and executive report. 1993; 1–76.
 
50.
Silva AP, Prado SOS, Scardovelli TA, Boschi SRMS, Campos LC, Frère AF. Measurement of the Effect of Physical Exercise on the Concentration of Individuals with ADHD. PLoS ONE 2015; 10 (3): e0122119. https:// doi.org/10.1371/journal.pone.0122119.
 
51.
Davis C. Body image, exercise and eating behaviours. In: Fox KR (red.) The physical self: From motivation to well-being Champaign, IL: Human Kinetics. 1997: 143–174.
 
52.
Wiktorczyk P. Wpływ aktywności fizycznej na funkcje poznawcze, Neurokognitywistyka w patologii i zdrowiu. Pomorski Uniwersytet Medyczny; 2011–2013; 124–130.
 
53.
Gligoroska JP, Manchevska S. The Effect of Physical Activity on Cognition – Physiological Mechanisms, Mat Soc Med. 2012; 24(3): 198–202. http://doi.org/10.5455/msm.201....
 
54.
Bidzan-Bluma I, Lipowska M. Physical Activity and Cognitive Functioning of Children: A Systematic Review, Int. J. Environ. Res. Public Health 2018; 15: 800. http://doi.org/10.3390/ijerph1....
 
55.
Cutuli D, Berretta E, Caporali P, Sampedro-Piquero P, De Bartolo P, Laricchiuta D, Gelfo F, Pesoli M, Foti F, Farioli Vecchioli S, Petrosini L. Effects of pre-reproductive maternal enrichment on maternal care, offspring’s play behavior and oxytocinergic neurons. Neuropharmacology 2018, doi: 10.1016/j.neuropharm.2018.02.015 [Epub ahead of print].
 
56.
Gajos A, Kujawski S, Gajos M, Chatys Ż, Bogacki P, Ciesielska N. Żukow W. Effect of physical activity on cognitive functions in elderly. J. Health Sci. 2014; 04(08): 91–100.
 
57.
Meeusen R, Smolders I, Sarre S, de Meirler K, Keizer H. Endurance training effects on neurotransmites realese in rat striatum: An vivo micro dialysis study. Acta Physiol Scand. 1997; 159: 335–341. http:// doi.org/10.1046/j.1365-201X.1997.00118.x.
 
58.
Floresco SB, Todd CL, Grace AA. Glutamergic afferents from the hippocampus to the nucleus accumbbea regulate activity of ventral tegmental area dopamine neurons. J Neurosci. 2001; 21(13): 4915–4922.
 
59.
Gurard I, Garland T. Plasma corticosterone responseto acute voluntary exercise in female house mices. J Appl Physiol. 2002; 92: 1553–1561. http://doi.org/ 10.1152/japplphysiol.00465.2002.
 
60.
Kramer AF, Colcombe S, Erickson K. Belopolsky A, McAuley E, Cohen NJ i wsp. Effects of aerobic fitness training on human cortical function: a proposal. J Mol Neurosci. 2002; 19(1–2): 227–231. http://doi. org/10.1007/s12031-002-0038-y.
 
61.
Cabral DA, da Costa KG, Okano AH, Elsangedy HM, Rachetti V, Fontes E B (2017). Improving cerebral oxygenation, cognition and autonomic nervous system control of a chronic alcohol abuser through a three- -month running program. Addict. Behav. 2017; 6: 83–89. https://doi. org/10.1016/j.abrep.2017.08.004.
 
62.
Gomez-Pinilla F, Ying Z, Roy RR, Molteni R, Edgerton VR. Voluntary exercise induces a BDNF-mediated mechanism that promotes neuroplasticity. J Neurophysiol. 2002; 88: 2187–2195. http://doi.org/10.1152/ jn.00152.2002.
 
63.
Vaynman S, Ying Z, Gomez-Pinilla F. Hippocampal BDNF mediates the efficacy of exercise on synaptic plasticity and cognition. Eur J Neurosci. 2004; 20: 258–2590. http://doi.org/10.1111/j.1460-....
 
64.
Angelica MS, Silva TMV, Coelho FGM, Arantes FJ, Costa JLR, Teodoro E, Santos-Galduróz RF. Physical exercise, IGF-1 and cognition A systematic review of experimental studies in the elderly. Dement Neuropsychol. 2018; 12(2): 114–122. http://doi.org/10.1590/1980- -57642018dn12-020003.
 
65.
Liu Y, Yu S, Yau Y, Wang Y, Xu A. FGF-21 as a Potential Mediator for the Antidepressant Effects of Physical Exercise. Diabetes 2018; 67(1); 132–143. http://doi.org/10.2337/db18-22....
 
66.
Kempermann G, Kuhn HG, Gage FH. More hippocampal neurons in adult mice living in an enriched environment. Nature 1997; 386 (6624): 493–495. http://doi.org/10.1038/386493a....
 
67.
Kramer AF, Colcombe S. Fitness Effects on the Cognitive Function of Older Adults: A Meta-Analytic Study-Revisited. Perspect Psychol Sci. 2018 Mar; 13(2): 213 217.http://doi.org/10.1177/1745691....
 
68.
Gates N, Fiatarone Singh MA, Sachdev PS, Valenzuela M. The effect of exercise training on cognitive function in older adults with mild cognitive impairment: a meta-analysis of randomized controlled trials. Am. J. Geriatr. Psychiatry 2013; 21(11): 1086–1097. http://doi.org/10.1016/j. jagp.2013.02.018.
 
69.
Heyn P, Abreu BC, Ottenbacher KJ. The effects of exercise training on elderly persons with cognitive impairment and dementia: a meta- -analysis. Arch Phys Med Rehabil 2004; 85(10): 1694–1704. http://doi. org/10.1016/j.apmr.2004.03.019.
 
70.
Laurin D, Verreault R, Lindsay J, MacPherson K, Rockwood K. Physical activity and risk of cognitive impairment and dementia in elderly persons. Arch Neurol 2001; 58(3): 498–504. http://doi.org/10.1001/ archneur.58.3.498.
 
71.
Rybakowski F, Drews K. Wpływ aktywności fizycznej na funkcje poznawcze u pacjentów chorujących na schizofrenię. Neuropsychiatr Neuropsychol 2017; 12(4): 170–175. http://doi.org/10.5114/nan.201....
 
72.
Fernandes J, Arida RM, Gomez-Pinilla F. Physical exercise as an epigenetic modulator of brain plasticity and cognition. Neurosci. Biobehav. Rev. 2017; 80: 443–456. http://doi.org/10.1016/j.neubi....
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top