PRACA PRZEGLĄDOWA
Wykorzystanie metody neurofeedback w treningu funkcji poznawczych
u osób starszych – systematyczny przegląd piśmiennictwa
Więcej
Ukryj
1
Institute of Health Sciences, College of Medical Sciences, University of Rzeszów, Poland
2
Department of Human Physiology and Pathophysiology, Institute of Clinical and Experimental Medicine, University of
Rzeszów, Poland
Autor do korespondencji
Justyna Kilian
Instytut Nauk o Zdrowiu, Kolegium Nauk Medycznych, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Warzywna 1a, 35-310, Rzeszów, Polska
Med Og Nauk Zdr. 2020;26(1):1-7
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel pracy:
Zaburzenia funkcjonowania poznawczego to powszechny problem związany z procesem starzenia się. Jedną z niefarmakologicznych metod terapeutycznych stosowanych podczas prób usprawnienia funkcjonowania poznawczego osób starszych jest neurofeedback.
Celem pracy było przeprowadzenie przeglądu najnowszych badań dotyczących efektywności zastosowania metody neurofeedback w treningu funkcji poznawczych osób starszych.
Skrócony opis stanu wiedzy:
Na podstawie przeglądu literatury z lat 2013–2018 dotyczącej wykorzystania metody neurofeedback w treningu funkcji poznawczych osób starszych do analizy zakwalifikowano 7 pozycji. W większości z nich treningiem objęte zostały osoby bez zdiagnozowanych zaburzeń poznawczych. Pozytywny wpływ na funkcje poznawcze zależny był od zastosowanego protokołu treningowego, jednakże najczęstsze zmiany obserwowane były w zakresie poszczególnych funkcji pamięci. W większości analizowanych badań wykazano również, iż zastosowanie metody neurofeedback w treningu poznawczym związane jest ze zmianami w zapisie EEG osób starszych.
Podsumowanie:
Wyniki przeprowadzonej analizy wskazują, że neurofeedback jest obiecującą formą wspierania funkcjonowania poznawczego osób starszych. Stwierdzono, iż lepsze efekty terapeutyczne osiągane były u pacjentów, których stan poznawczy umożliwiał w pełni aktywny udział w treningu. Duże rozbieżności w stosowanych protokołach treningowych i mała liczba publikacji spełniających kryteria włączenia sugerują jednak konieczność prowadzenia dalszych badań, zwłaszcza w zakresie obserwacji długoterminowych efektów zastosowanych procedur treningowych.
Introduction and objective:
Cognitive functioning disorders are a common problem associated with the aging process. One of the non-pharmacological therapeutic methods used in attempts at improvement the cognitive functioning of the elderly is neurofeedback. The aim of the work was to conduct a review of the latest research on the effectiveness of the use of the neurofeedback method in cognitive training of older people.
Brief description of the state of knowledge:
Based on a review of literature from 2013–2018 concerning the use of the neurofeedback method in the cognitive training of the elderly, 7 items qualified for the analysis. In the majority of them, the training included persons without diagnosed cognitive impairment. Positive influence on cognitive functions was dependent on the training protocol used; however, the most frequent changes were observed in the range of particular memory functions. In most studies, it was shown that the use of the neurofeedback method in cognitive training is associated with changes in the EEG record of older people.
Conclusions:
The results of the conducted analysis indicate a potential of the neurofeedback method in the therapy of cognitive functions of the elderly. It was found that better therapeutic effects were achieved in patients whose cognitive state enabled fully active participation in the training. However, large discrepancies in the training protocols used, and the small number of publications meeting the inclusion criteria, suggest the need for further research, in particular regarding the observation of the long-term effects of the training procedures used.
REFERENCJE (36)
1.
Starzenie się ludności w Unii Europejskiej – stan obecny i prognoza. Kancelaria Senatu, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji; 2018.
https://www.senat.gov.pl/gfx/s.... (Accessed 23 January 2019).
2.
Bojar I, Bejga P, Woźnica I, Ćwikła S, Owoc A. Wybrane problemy zdrowotne osób po 90 roku życia. Med Og Nauk Zdr. 2014; 20(4): 405–411.
https://doi.org/10.5604/208345....
3.
Wegrzyn M. Wydłużanie życia ludności a problem zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego. Studia Ekonomiczne. 2014; 167: 77–86.
4.
Ren L, Zheng Y, Wu L, Gu Y, He Y, Jiang B, et al. Investigation of the prevalence of Cognitive Impairment and its risk factors within the elderly population in Shanghai, China. Sci Rep. 2018; 8: 3575.
https://doi.org/10.1038/s41598....
5.
Jugo J, Ganguli M. Dementia and Cognitive Impairment: Epidemiology, Diagnosis and Treatment. Clin Geriatr Med. 2014; 30(3): 421–42.
https://doi.org/10.1016/j.cger....
7.
Albert MS, DeKosky ST, Dickson D, Dubois B, Feldman HH, Fox NC, et al. The diagnosis of mild cognitive impairment due to Alzheimer’s disease: recommendations from the National Institute on Ageing-Alzheimer’s Association workgroups on diagnostic guidelines for Alzheimer’s disease. Alzheimers Dement. 2011; 7: 270–9.
https://doi.org/10.1016/j.jalz....
8.
Talmelli LF, Gratão AC, Kusumota L, Rodrigues RA. Functional independence level and cognitive deficit in elderly individuals with Alzheimer›s disease. Rev Esc Enferm USP. 2010; 44(4): 933–9.
9.
Stan obecny i przyszłość opieki długoterminowej w starzejącej się Polsce: Uwagi na potrzeby opracowania polityki dotyczącej opieki długoterminowej. Bank Światowy; 2015.
http://www.niesamodzielnym.pl/.... (Accessed 24 January 2019).
10.
Colloca G, Tosato M, Vetrano DL, Topinkova E, Fialova D, Gindin J, et al. Inappropriate Drugs in Elderly Patients with Severe Cognitive Impairment: Results from the Shelter Study. PLoS ONE. 2010; 7(10): e46669.
https://doi.org/10.1371/journa....
11.
Klimova B, Kuca K. Alzheimer’s disease: potential preventive, noninvasive, intervention strategies in lowering the risk of cognitive decline – a review study. J Appl Biomed. 2015; 13(4): 257–61.
https://doi.org/10.1016/j.jab.....
12.
Zokaei N, MacKellar C, Čepukaitytė G, Patai EZ, Nobre AC. Cognitive Training in the Elderly: Bottlenecks and New Avenues. J Cogn Neurosci. 2017; 29(9): 1473–82.
https://doi.org/10.1162/jocn_a....
13.
Bidzan L. Niefarmakologiczne próby poprawy funkcji poznawczych u osób w podeszłym wieku na przykładzie neurofeedbacku. Geriatria. 2016; 10: 21–5.
14.
Leszkowicz E. Znaczenie czynnościowe ośrodkowych rytmów synchronicznych ze szczególnym uwzględnieniem rytmu theta. Sen. 2007; 7(1): 25–34.
15.
Menezes R, Kacker P, Mukundan CR. Neurofeedback & Memory Functioning: Rehabilitation & Enhancement. Int J Indian Psychol. 2017; 4(4) DIP:18.01.003/20170404.
https://doi.org/10.25215/0404.....
16.
Lecomte G, Juhel J. The Effects of Neurofeedback Training on Memory Performance in Elderly Subjects. Psychology. 2011(2)8: 846–52.
https://doi.org/10.4236/psych.....
17.
Duric NS, Assmus J, Gundersen D, Elgen IB. Neurofeedback for the treatment of children and adolescents with ADHD: a randomized and controlled clinical trial using parental reports. BMC Psychiatry. 2012; 10:12: 107.
https://doi.org/10.1186/1471-2....
18.
Gevensleben H, Holl B, Albrecht B, Schlamp D, Kratz O, Studer P, et al. Neurofeedback training in children with ADHD: 6-month follow-up of a randomised controlled trial. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2010; 19(9): 715–24.
https://doi.org/10.1007/s00787....
19.
Staufenbiel SM, Brouwer AM, Keizer AW, van Wouwe NC. Effect of beta and gamma neurofeedback on memory and intelligence in the elderly. Biol Psychol. 2014; 95: 74–85.
https://doi.org/10.1016/j.biop....
20.
Bamidis PD, Vivas AB, Styliadis C, Frantzidis C, Klados M, Schlee W, et al. A review of physical and cognitive interventions in aging. Neurosci Biobehav Rev. 2014; 44: 206–20.
https://doi.org/10.1016/j.neub....
21.
Kueider AM, Parisi JM, Gross AL, Rebok GW. Computerized cognitive training with older adults: a systematic review. PLoS One. 2012; 7(7): e40588.
https://doi.org/10.1371/journa....
22.
Angelakis E, Stathopoulou S, Frymiare JL, Green DL, Lubar JF, Kounios J. EEG neurofeedback: a brief overview and an example of peak alpha frequency training for cognitive enhancement in the elderly. Clin Neuropsychol. 2007; 21(1): 110–29.
23.
Becerra J, Fernandez T, Roca-Stappunga, Díaz-Comas L, Galán L, Bosch J, et al. Neurofeedback in Healthy Elderly Human Subjects with Electroencephalographic Risk for Cognitive Disorder. J Alzheimers Dis. 2012; 28: 357–367.
https://doi.org/10.3233/JAD-20....
24.
Silva AMVP. Theta and Aplha Neurofeedback For Age-Related Cognitive Deficits. Doctoral dissertation. University of Minho, 2013.
25.
Surmeli T, Surmeli T, Eralp E, Kos H, Özer GE, Surmeli OH. Quantitative EEG Neurometric Analysis – Guided Neurofeedback Treatment in Dementia: 20 Cases. How Neurometric Analysis Is Important for the Treatment of Dementia and as a Biomarker? Clin EEG Neurosci. 2016; 47(2): 118–133.
https://doi.org/10.1177/155005....
26.
Orłowska A, Mazur Z, Łaguna M. Systematyczny przegląd literatury: Na czym polega i czym różni się od innych przeglądów. Ogrody Nauk i Sztuk. 2017; 7: 350–363.
27.
Luijmes RE, Pouwels S, Boonman J. The effectiveness of neurofeed -back on cognitive functioning in patients with Alzheimer›s disease: Preliminary results. Neurophysiol Clin. 2016; 46(3): 179–87.
https://doi.org/10.1016/j.neuc....
28.
Wang JR, Hsieh S. Neurofeedback training improves attention and working memory performance. Clin Neurophysiol. 2013; 124: 2406–20.
https://doi.org/10.1016/j.clin....
29.
Lee TS, Quek SY, Goh SJA, Phillips R, Guan C, Cheung YB, et al. A pilot randomized controlled trial using EEG-based brain–computer interface training for a Chinese-speaking group of healthy elderly. Clin Interv Aging. 2015; 10: 217–27.
https://doi.org/10.2147/CIA.S7....
30.
Reis J, Portugal AM, Fernandes L, Afonso N, Pereira M, Sousa N, et al. An Alpha and Theta Intensive and Short Neurofeedback Protocol for Healthy Aging Working-Memory Training. Front Aging Neurosci. 2016; 8: 157.
https://doi.org/10.3389/fnagi.....
31.
Gomez-Pilar J, Corralejo R, Nicolas-Alonso LF, Álvarez D, Hornero R. Neurofeedback training with a motor imagery-based BCI: neurocognitive improvements and EEG changes in the elderly. Med Biol Eng Comput. 2016; 54(11): 1655–66.
https://doi.org/10.1007/s11517....
32.
Van Eijk L, Zwijsen SA, Keeser D, Oosterman JM, Pogarell O, Engelbregt HJ. EEG-neurofeedback training and quality of life of institutionalized elderly women (a pilot study). Adv Gerontol. 2017; 30(2): 248–54.
33.
Rogala J, Jurkiewicz K, Paluch K, Kublik E, Cetnarski R, Wróbel A. The Do and Don’t of Neurofeedback Training: a Review of the Controlled Studies Using Healthy Adults. Front Hum Neurosci. 2016; 10: 301.
https://doi.org/10.3389/fnhum.....
34.
Jiang Y, Reza A, Xiaopeng Z. Tuning Up the Old Brain with New Tricks: Attention Training via Neurofeedback. Front Aging Neurosci. 2017; 9: 52.
https://doi.org/10.3389/fnagi.....
35.
Kueider AM, Parisi JM, Gross AL, Rebok GW. Computerized Cognitive Training with Older Adults: A Systematic Review. PLoS ONE. 2012; 7(7): e40588. https:/doi.org/10.1371/journal.pone.0040588.