Wprowadzenie i cel:
Złośliwe nowotwory odbytu i odbytnicy stanowią poważny problem zdrowotny na świecie, w tym w Polsce. W 2021 roku nowotwory złośliwe odbytnicy stanowiły 4,1% przypadków u mężczyzn i 2,4% u kobiet, a rak odbytu i kanału odbytu 0,5% wszystkich nowotworów. Nowotwory te zaliczane są do grupy nowotworów jelita grubego (C18-C21) według ICD-10 są one trzecim najczęstszym nowotworem u mężczyzn i drugim u kobiet na świecie. Celem pracy było opisanie wybranych czynników ryzyka rozwoju raka odbytu i odbytnicy na podstawie dostępnej literatury

Metody przeglądu:
Przeprowadzono przegląd literatury. Poszukiwano artykułów dotyczących raka odbytu i odbytnicy. Wyszukiwanie przeprowadzono w dwóch bazach danych: Google Scholar i PubMed, używając słów kluczowych takich jak: „rak”, „rak odbytu”, „rak odbytnicy”, „czynniki ryzyka”, „HPV”, „mikrobiota jelitowa”, „zaparcia”, „błonnik”, „otyłość”, „aktywność fizyczna”, „rak jelita grubego”. Przeanalizowano 34 artykuły naukowe z lat 2013–2023. Nie stosowano ograniczeń językowych, a wybór literatury został przeprowadzony samodzielnie na podstawie zgodności z tematem badania

Opis stanu wiedzy:
Czynnikami mogącymi zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów odbytu lub odbytnicy jest starszy wiek, występowanie nowotworów w rodzinie, palenie tytoniu, infekcja wirusem HPV, otyłość, niski poziom aktywności fizycznej, zaparcia, nieprawidłowy skład mikrobioty oraz nieodpowiednia dieta.

Podsumowanie:
Rak odbytu i odbytnicy, mimo że tworzą się w miejscach bliskich anatomicznie, są to dwa odrębne schorzenia różniące się pod względem etiopatogenezy, czynników ryzyka, rokowań oraz metod leczenia. Chociaż rak brzegu odbytu i kanału odbytu jest stosunkowo rzadkim nowotworem złośliwym, w połączeniu z rakiem odbytnicy stanowi poważne zagrożenie zdrowotne. Jednak nowotworom tym można zapobiegać poprzez świadome wybory dotyczące stylu życia.