PL EN
REVIEW PAPER
The role of positive prevention in developing a holistic health
 
More details
Hide details
1
Katedra Psychologii Zdrowia, Instytut Nauk o Wychowaniu, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków
 
 
Corresponding author
Patrycja Curyło-Sikora   

Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Instytut Nauk o Wychowaniu, Katedra Psychologii Zdrowia ul. Ingardena 4, 30-060 Kraków
 
 
Med Og Nauk Zdr. 2016;22(4):253-259
 
KEYWORDS
ABSTRACT
Introduction and objective.:
The article deals with the issues of prevention and health, presenting a change in the approach to both phenomena, and also emphasizes the contemporary understanding of health from a holistic perspective. The aim of the study is to draw attention to the role of prevention as a positive influence, targeted to multiply the resources stored in individuals and their environment so as to enhance health in the somatic, psychological and social spheres.

Brief description the state of knowledge.:
For decades, health was defined by using objective categories. According to the biomedical model, the emphasis was placed on the disease and the factors that condition it. Gradually, the role of psychosocial factors in somatic disorders and human activity in creating health, understood also in terms of individual development as well as the development of society, began to be recognized. This change was associated with the adoption of the biopsychosocial model and a holistic vision of the human being. Consequently, further progress concerning the issues was associated with the question of development of prevention and health promotion. The emphasis has shifted from the focus on factors threatening health to the mechanisms which condition it.

Summary:
This article presents a change in the approach to health and disease, as well as promotional-prevention measures. It presents a shift from the pathogenic paradigm (biomedical) focusing on disease, to the psychosocial and salutogenic, with the emphasis on health mechanisms. The changes in the area of prevention, where the role of the individual as an active creator of holistic health, has been recognized.

REFERENCES (50)
1.
Domaradzki J. O definicjach zdrowia i choroby. Folia Medica Lodziensia, 2013; 40 (1): 5–29.
 
2.
Hofmann B. On the triad disease, illness and sickness. J Med Phil. 2002; 27(6): 651–673.http://www.ansatt.hig.no/bjoer... (dostęp: 4.09.2016).
 
3.
Kowalski M, Gaweł A. Zdrowie – wartość – edukacja. Kraków: Impuls; 2007.
 
4.
Firkowska-Mankiewicz A. Teorie przyczyny chorób. W: Ostrowska A (red.). Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie ana¬lizy. Warszawa: IFiS PAN; 2009. s. 41–63.
 
5.
Wrona-Polańska H. Zdrowie nauczyciela w zmieniającym się świecie XXI wieku. Ogólnopolska Konferencja Naukowa z udziałem gości zagranicznych. Teoria i praktyka pedagogiczna w zmieniającej się rzeczywistości; 2016 maj 24; Kraków Polska. Kraków: 2016.
 
6.
Woynarowska E. Edukacja zdrowotna. Warszawa: Wydawnictwo Na¬ukowe PWN; 2007.
 
7.
Piątkowski W. Choroba jako zjawisko socjologiczne. Wprowadzenie do wybranych koncepcji badawczych. W: Pitkowski W, Barański J (red.). Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny. Wrocław: Atut; 2002. s. 23–28.
 
8.
Juczyński Z, Ogińska-Bulik N. Zdrowie najważniejszym zasobem człowieka. W: Juczyński Z, Ogińska-Bulik N (red.). Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki. Łódź: Wydawnictwo Uni¬wersytetu Łódzkiego; 2003. s. 16–31.
 
9.
Heszen-Niejodek I. Teorie stresu psychologicznego i radzenia sobie. W: Strelau J (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP; 2005; 3. s. 456–492.
 
10.
Wrona-Polańska H. Zdrowie – psychologiczne wyznaczniki, sposoby jego promowania i wspomagania. Sztuka Leczenia. 2006; 13 (1–2): 19–31.
 
11.
Borzucka-Sitkiewicz K. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna. Poradnik dla edukatorów zdrowia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls; 2006.
 
12.
Wrona-Polańska H. Twórcze zmaganie się ze stresem szansą na zdrowie. Funkcjonalny Model Zdrowia osób po transplantacji szpiku kostnego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2011.
 
13.
Bik B. Koncepcja promocji zdrowia. W: Czupryna A, Paździoch S, Ryś A, Włodarczyk WC (red.). Zdrowie publiczne. Kraków: Vesalius; 2001. s. 214.
 
14.
Antonovsky A. Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii; 2005.
 
15.
Ogińska-Bulik N. Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych czyli kiedy łzy zamieniają się w perły. Warszawa: Difin; 2013.
 
16.
Ogińska-Bulik N. Dwa oblicza traumy: negatywne i pozytywne skutki zdarzeń traumatycznych u pracowników służb ratowniczych. Warszawa: Difin; 2015.
 
17.
Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Osobowość: stres a zdrowie. Warszawa: Difin; 2010.
 
18.
Wrona-Polańska H. Zdrowie jako funkcja twórczego radzenia sobie ze stresem. Psychologiczne mechanizmy i uwarunkowania zdrowia w zawodzie nauczyciela. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej; 2003.
 
19.
Borucka A, Ostaszewski K. Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego. 2008; 12 (2 Pt 1): 587–597.
 
20.
Ostaszewski K. Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie me¬chanizmów resilience. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii; 2014.
 
21.
Luthar SS. Resilience in development: A synthesis of research across five decades. In: Cicchetti D, Cohen DJ (red.). Developmenthal Psy-chopatology: Risk, disorder, and adaptation. 2nd ed. Vol. 3. New York: Wiley; 2006. p. 740–795.
 
22.
Sameroff A, Rosenblum K. Psychosocial Constraints on the Development of Resilience. Annals of the New York Academy of Sciences. 2006; 1094: 116–124. Resilience in Children. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pu... (dostęp: 10.09.2016).
 
23.
Heszen I, Sęk H. Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN, 2007.
 
24.
Dziewiecki M. Integralna profilaktyka uzależnień w szkole. Krótki poradnik psychologiczny. Kraków: Wydawnictwo Rubikon, 2003.
 
25.
K. Ostaszewski. Pozytywna profilaktyka. Świat Problemów. 2006; 3 (158): 6–10.
 
26.
Ostaszewski K. Podstawy teoretyczne profilaktyki zachowań problemowych młodzieży, W: Deptuła M (red.). Diagnostyka, profilaktyka, socjoterapia w teorii i praktyce pedagogicznej. Bydgoszcz: Wyd. UKW; 2005. s. 111–138.
 
27.
Kwok-Cho T, Beaglehole R, O`Byrne D. Policy and partnership for health promotionadressing he determinants of health. Editorials. Bulletin of the World Health Organization. 2005; 83 (12): 884. http://www.who.int/bulletin/vo... (dostęp: 3.09.2016).
 
28.
Śliwa S. Profilaktyka pedagogiczna. Opole: Wydawnictwa Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji, 2015.
 
29.
Soboń J. Współczesna profilaktyka – dylematy i wyzwania. Forum Edukacyjne. 2008; październik 3. Polska. Stalowa Wola: 2008.
 
30.
Masten AS, Powell JL. A Resilience Framework for Research Policy and Practice. In: Luthar SS (red.). Resilience and Vulnerability. Cambridge University Press; 2003. p. 7–28.
 
31.
Greenberg MT. Promoting resilience in children and youth. Preventive intervention and their interface with neuroscience. Annals of the New York Academy of Sciences. 2006 (1094): 139–150. http://www.ncbi.nml.nih.gov/pu... (dostęp: 4.09.2016).
 
32.
Baranowska M, Wiciak I. Wybrane patologie społeczne: uwarunkowania, przejawy, profilaktyka. Sczytno: Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, 2012.
 
33.
Geryń B. Czynniki środowiska rodzinnego warunkujące zdrowie dzieci i młodzieży. W: Boczkowska M, Tymoszuk E, Zielińska P (red.). Wy-chowanie, profilaktyka, terapia: szanse i zagrożenia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2012.
 
34.
Heszen I. Psychologia stresu. Korzystne i niekorzystne skutki stresu życiowego, Warszawa: PWN, 2013.
 
35.
Szymańska J, Zamecka J. Przegląd koncepcji i poglądów na temat profilaktyki. W: Świątkiewicz G (red.). Profilaktyka w środowisku lokalnym. Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii; 2002. s. 19–32.
 
36.
Mudrecka I. Wykorzystanie koncepcji resilience w profilaktyce niedostosowania społecznego i resocjalizacji. Resocjalizacja Polska. 2013; 5: 49–61.
 
37.
Aronson E, Akert RA, Wilson TD. Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka; 2005.
 
38.
Curyło-Sikora P, Kaczmarska A. Porozumienie między poradnią psychologiczno-pedagogiczną a szkołą jako czynnik sprzyjający opty¬malizacji bio-psycho-społecznego funkcjonowania dzieci i młodzieży. W: Kręcioch-Domagała A, Majerek B (red.). Szkoła jako przestrzeń edukacyjnego (nie)porozumienia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Im¬puls; 2014. s. 129–140.
 
39.
Ostaszewski K. Pojęcie klimatu szkoły w badaniach zachowań ryzykownych młodzieży. Edukacja. 2012; 4 (120): 22–38.
 
40.
Ostaszewski K. Kultura szkoły a zachowania ryzykowne. Edukacja. 2014; 1 (126): 14–24.
 
41.
Koczurowska J. Konstruowanie programów profilaktycznych. W: Świątkiewicz G (red.), Profilaktyka w środowisku lokalnym. Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii; 2002. s. 87–106.
 
42.
Borys B. Zasoby zdrowotne w psychice człowieka. Forum Medycyny Rodzinnej. 2010; 4 (1): 44–52.
 
43.
Niewiadomska I, Chwaszcz J. Jak skutecznie zapobiegać karierze przestępczej? Lublin: Drukarnia TEKST sp. j. Emilia Zonik i wsp., 2010.
 
44.
Sęk H, Pasikowski T. Stres życiowy studentów – poczucie koherencji i mechanizmy radzenia sobie. Badania porównawcze i podłużne. W: Sęk H, Pasikowski T (red.). Zdrowie –– stres – zasoby o znaczeniu poczucia koherencji dla zdrowia. Poznań: Wydawnictwo Edukacji Humaniora; 2001. s. 23–43.
 
45.
Hobfoll S. Stres, kultura i społeczność, Gdańsk: GWP, 2006.
 
46.
Potempa K. Optymizm a zdrowie. MONZ. 2013; 19 (2): 130–134.
 
47.
Wrona-Polańska H, Curyło-Sikora P. Zasoby podmiotowe i radzenie sobie z tremą rytmiczek w aspekcie promocji zdrowia. Perspektywa psychologiczna. W: Wrona-Polańska H (red.). Psychologia zdrowia w służbie człowieka. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego; 2013. s. 255–278.
 
48.
Zadworna-Cieślak M, Ogińska-Bulik N. Zachowania zdrowotne młodzieży – uwarunkowania podmiotowe i rodzinne. Warszawa: Difin; 2011.
 
49.
Heszen I. Zachowanie celowe i reaktywne jako komplementarne formy radzenia sobie w sytuacji stresowej. Przegl. Psychol. 2011; 54 (1): 47–66.
 
50.
Deptuła M. Indywidualne ścieżki ryzyka i związana z nimi interwencja profilaktyczna. W: Deptuła M (red.). Diagnostyka, profilaktyka, socjoterapia w teorii i praktyce pedagogicznej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego; 2005. s. 158–184.
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top