Rola i znaczenie komunikacji w relacji lekarz – pacjent – rodzina

Cel:
Celem głównym pracy jest przedstawienie roli i znaczenia komunikacji interpersonalnej w relacji lekarz – pacjent – rodzina. Praca prezentuje aspekty, znaczenie i korzyści wynikające z właściwego przebiegu komunikacji oraz wskazuje błędy i płynące z nich straty, tak dla zdrowia pacjenta, jak i dla przyszłych kontaktów członków rodziny z lekarzem.

Materiał i metody:
Zastosowaną metodą badawczą była krytyczna analiza treści oraz synteza własnych doświadczeń praktycznych. Analizą objęto publikacje indeksowane w bazach piśmiennictwa medycznego, psychologicznego i społecznego, wyszukiwane według następujących słów kluczowych: lekarz, pacjent, rodzina, komunikacja interpersonalna. Własne doświadczenia dotyczą szkolenia profesjonalistów medycznych w zakresie komunikacji interpersonalnej, a także prowadzonych od 2007 roku badań z zakresu kompetencji interpersonalnych personelu medycznego.

Wnioski:
Aby zrozumieć specyfikę relacji w trójkącie lekarz – pacjent – rodzina poza biomedycznym wymiarem choroby, należy dostrzec jej wymiar psychologiczny, dotyczący m.in. dyskomfortu psychicznego, złego samopoczucia, poczucia godności (a właściwie jego braku), poczucia bezpieczeństwa. Nie mniej ważny jest także wymiar społeczny i kulturowy, a w tym społeczna rola „chorego”, choroba jako płaszczyzna konfliktu w rodzinie, choroba jako dewiacja itp. Wszystkie wymiary przenikają się wzajemnie i wzajemnie się warunkują. Od momentu przyjęcia przez człowieka roli „chorego” duży wpływ ma jego otoczenie (rodzina), wywierające nacisk na chorego, aby zachowywał się zgodnie z tą rolą. Czasami chory oraz otoczenie interpretują jego stan jako niewymagający profesjonalnej pomocy i skupiają się na samoleczeniu. Zwykle jednak kolejnym krokiem jest decyzja, czy przyjąć rolę „pacjenta” i zwrócić się do lekarza. To, czy chory zechce podjąć się roli „pacjenta”, zależy w dużej mierze od wcześniejszych doświadczeń dotyczących kontaktów ze służbą zdrowia, jego i jego bliskich. Przy czym doświadczenia te dotyczą nie tylko skuteczności terapii, ale przede wszystkim spełniania oczekiwań dotyczących komunikacji, informacji, szacunku, poczucia bezpieczeństwa. Czego zatem rodzina w całości i poszczególni jej członkowie oczekują od lekarza rodzinnego? Poza oczekiwaniem od lekarza fachowej wiedzy medycznej i doświadczenia, pacjent i jego rodzina liczą na zrozumienie, wsparcie, zwracanie uwagi na emocje, akceptację i nieosądzanie. Zatem lekarz musi posiadać umiejętność komunikowania się i budowania specyficznej relacji z pacjentem, musi też znać zasady funkcjonowania rodziny, aby bazując na empatii, czyli rozumieniu sfery emocjonalnej, skutecznie realizować opiekę w wymiarze biomedycznym.

Introduction:
The objective of the study was the presentation of the role and importance of communication in a physician-patient-family relationship. The report presents the aspects, importance and benefits resulting from the proper course of communication, and indicates mistakes and the resulting losses, both for health of a patient and the future contacts between family members and the physician.

Material and Methods:
The research method applied was a critical analysis of the contents and synthesis of own practical experiences. The analysis covered publications indexed in databases of medical, psychological and social literature according to the following key words: physician, patient, family, interpersonal communication. Own experiences concern the training of medical professionals in the area of interpersonal communication, as well as own studies which have been conducted since 2007 concerning interpersonal competences of medical staff.

Results:
In order to understand the specificity of the relationship within the triangle physician-patient-family, apart from the biomedical aspect of disease, its psychological dimension should be noted, concerning, among other things, psychical discomfort, poor general well-being, sense of dignity (or more precisely, the lack of), and sense of safety. The social and cultural dimensions, including the social role of a ‘patient’, disease as a ground for conflict in a family, disease as a deviation, etc., are equally important. All these dimensions mutually overlap and mutually condition each other. From the moment an individual assumes the role of ‘a patient’, his/her environment (family) exerts a great effect, imposing pressure on a patient to behave in accordance with this role. Sometimes, a patient and his/her environment interpret this state as not requiring professional assistance, and focus on self-treatment. However, usually, the subsequent step is the decision to assume the role of a ‘patient’, and report to a physician. Whether the patient will want to take a role of a ‘patient’ depends, to a great extent, on previous experiences concerning contacts with ‘health services’. These experiences concern not only an efficient therapy, but primarily the satisfaction of expectations pertaining to communication, information, respect, and sense of safety. Thus, what does a family as a whole and its individual members expect from a family physician? Apart from the biomedical dimension, within which patients and their families expect knowledge and experience, they also expect understanding, support, paying attention to emotions and not judgment. Therefore, a physician must possess the skills of communication and construction of a relationship with a patient, and must know the principles of family functioning, in order to – based on empathy, i.e. understanding of the emotional sphere – efficiently provide care in the biomedical dimension.

REFERENCJE (25)

Włoszczak-Szubzda A, Jarosz M J. Pacjent – choroba- medyk. Znaczenie i role w komunikacji. Med Og Nauk Zdr. 2011;17(2): 105-110.

eISSN:	2084-4905
ISSN:	2083-4543