PRACA ORYGINALNA
Psychospołeczne czynniki sprzyjające stosowaniu diety przez nastolatków
z nadmiarem masy ciała
Więcej
Ukryj
1
Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa
Med Og Nauk Zdr. 2014;20(2):120-125
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wprowadzenie:
Postępowanie w leczeniu otyłości u nastolatków jest często nieefektywne, należy więc dążyć do poznania
czynników, które skłonią młodych ludzi do stosowania zalecanych przez specjalistów metod redukcji masy ciała.
Cel:
Analiza zależności między stosowaniem diety przez 13-latków z nadmiarem masy ciała a wybranymi czynnikami psychospołecznymi.
Materiał i metody:
Badanie przeprowadzono w 2008 roku w prospektywnej kohorcie 605 dzieci. Młodzież 13-letnia otrzymała
pocztą ankiety zawierające pytania dotyczące m.in. zachowań żywieniowych, stosowania diety, środowiska rodzinnego,
wsparcia społecznego, poczucia własnej skuteczności i jakości życia. Pielęgniarki szkolne dokonywały pomiarów wysokości
i masy ciała uczniów. Obliczono wskaźnik masy ciała BMI i wyodrębniono grupę młodzieży z nadmiarem masy ciała (n=116).
Analiza statystyczna zawierała test chi-kwadrat i jednoczynnikową analizę wariacji ANOVA
Wyniki:
Co czwarty badany nastolatek z nadmiarem masy ciała stosował dietę (27% dziewcząt, 20% chłopców, p<0,05), dwa
razy częściej młodzież z otyłością niż nadwagą (32% vs. 16%, p<0,05), natomiast 14% dziewcząt i 36% chłopców w ogóle
nie widziało takiej potrzeby. Młodzież, która miała świadomość, że powinna stosować dietę, lecz tego nie robiła (50% badanych),
w porównaniu z pozostałymi analizowanymi nastolatkami, gorzej oceniała relacje w swoich rodzinach, rzadziej
otrzymywała od rodziców pozytywne wzmocnienia, miała niższe poczucie wsparcia społecznego, własnej skuteczności
i najniższą jakość życia
Wnioski:
Chcąc pomóc otyłym nastolatkom w redukcji masy ciała, rodzice powinni zapewnić im wsparcie emocjonalne
i zadbać o zwiększenie poczucia ich własnej skuteczności.
Introduction:
Treatment of obesity in adolescents is often ineffective, thereforer factors should be discovered which
motivate young people to follow weight loss methods recommended by experts.
Aim:
The objective of the study is to analyze the relationship between the use of diet by 13-year-olds with excess body
weight and selected psychosocial factors.
Material and Methods:
The study was conducted in 2008 in a prospective cohort of 605 children. The 13-year-old adolescents
received questionnaires by mail which contained questions concerning eating habits, dieting, family environment, social
support, self-efficacy and quality of life. School nurses measured the height and weight of the students. BMI was calculated,
and the group of young people with excess body weight (n = 116) was selected. Statistical analysis included chi-square test
and one-way analysis of variation ANOVA.
Results:
Every fourth respondent with excess body weight applied a diet (27% girls, 20% boys, p <0.05), twice as often as
adolescents with obesity than with overweight (32% vs. 16%, p <0.05), while 14% of girls and 36% of boys did not see the
need for dieting. Young people who were aware that they should diet, but did not do so (50% of respondents), evaluated
relationships in their families, rarely received positive reinforcement from their parents, had less social support, self-efficacy
and the lowest quality of life in more negative terms compared to the remaining adolescents in the study.
Conclusions:
In order to help obese adolescents to lose weight, their parents should provide them with emotional support
and care to increase their sense of self-efficacy.
REFERENCJE (26)
1.
WHO. Evidence for gender responsive actions to prevent and manage overweight and obesity. Copenhagen: WHO; 2011.
2.
Lobstein T, Frelut ML. Prevalence of overweight among children in Europe. Obes Rev. 2003; 4: 195–200.
3.
Mazur A. Epidemiologia nadwagi i otyłości u dzieci na świecie, w Europie i w Polsce. Prz Med Uniw Rzesz Inst Lekow. 2011; 2: 158–163.
4.
Peneau S, Salanave B, Maillard-Teyssier L, Rolland-Cachera MF, Vergnaud AC, Mejean C, Czernichow S, Vol S, Tichet J, Castetbon K, Hercberg S. Prevalence of overweight in 6- to 15-year-old children in central/western France from 1996 to 2006: trends toward stabilization. Int J Obes (Lond). 2009; 33: 401–407.
5.
Sjoberg A, Lissner L, Albertsson-Wikland K, Marild S. Recent anthropometric trends among Swedish school children: evidence for decreasing prevalence of overweight in girls. Acta Paediatr. 2008; 97: 118–123.
6.
Ulijaszek SJ, Koziel S. Nutrition transition and dietary energy availability in Eastern Europe after the collapse of communism. Econ Hum Biol. 2007; 5: 359–369.
7.
Knai C, Suhrcke M, Lobstein T. Obesity in Eastern Europe: An overview of its health and economic implications. Econ Hum Biol. 2007; 5: 392–408.
8.
Grajda A, Kułaga Z, Gurzkowska B, Napieralska E, Litwin M. Regional differences in prevalence of overweight, obesity and underweight among Polish children and adolescents, Med Wieku Rozwoj. 2011; 15(3): 258–265.
9.
Currie C, Zanotti C, Morgan A, Currie D, de Looze M, Roberts C, et al. (red.). Social determinants of health and well-being among young people. Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) study: international report from the 2009/2010 survey. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2012.
10.
Tabak I. Nadwaga i otyłość oraz samoocena masy ciała. W: Woynarowska B, Mazur J, (red.). Tendencje zmian zachowań zdrowotnych i wybranych wskaźnikow zdrowia młodzieży szkolnej w latach 1990–2010. Warszawa: IMiD, Wydz. Pedagogiczny UW; 2012: 179–192.
11.
Oblacińska A, Weker H (red.). Profilaktyka otyłości u dzieci i młodzieży. Od urodzenia do dorosłości. Krakow: Help-Med; 2009. Tatoń J, Czech A, Barnas M. Otyłość. Zespoł metaboliczny. Warszawa: PZWL; 2007.
12.
Tatoń J, Czech A, Barnas M. Otyłość. Zespół metaboliczny. Warszawa:.PZWL; 200.
13.
Weker H, Rowicka G. Postępowanie dietetyczne. W: Oblacińska A, Weker H, (red.). Profilaktyka otyłości u dzieci i młodzieży. Od urodzenia do dorosłości. Krakow: Help-Med; 2009: 117–122.
14.
Mikiel-Kostyra K, Oblacińska A. (red.). Czynniki biologiczne, behawioralne i psychospołeczne kształtujące masę ciała (BMI) 13-latkow. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka; 2010.
15.
World Health Organization, Department of Nutrition. WHO Growth Reference 5–19 Years. Geneva, Switzerland 2007. www.who.int/childgrowth/ en (dostęp: 2013.05.07).
16.
Prochaska JJ, Sallis JF, Long B. A physical activity screening measure for use with adolescents in primary care. Arch Pediatr Adolesc Med. 2001; 155: 554–559.
17.
Elgar F, Waschbusch D, Dadds M, Sigvaldason N. Development and validation of a short form of the Alabama Parenting Questionnaire. J Child Fam Stud. 2007; 16: 243–259.
18.
Dalgard OS. Community health profile: a tool for psychiatric prevention. W: Trent DR, Reed CA, (red.). Promotion of Mental Health. Vol. 5, Aldershot: Avebury Press; 1996.
19.
Mazur J, Tabak I. Narzędzia do badań przesiewowych w wykrywaniu zaburzeń zdrowia psychospołecznego dzieci i młodzieży. W: Woynarowska B, (red.). Profilaktyka w pediatrii. Warszawa: PZWL; 2008: 324–331.
20.
Ode JJ, Pivarnik JM, Reeves MJ, Knous JL. Body Mass Index as a Predictor of Percent Fat in College Athletes and Nonathletes. Med Sci Sports Exerc. 2007; 39(3): 403–409.
21.
Mazur J, Małkowska-Szkutnik A, (red.). Wyniki badań HBSC 2010. Raport techniczny. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka; 2011.
22.
Berkel CS, Rockett HR, Gillman MW, Field AE, Colditz GA. Longitudinal study of skipping breakfast and weight change in adolescents. Int J Obes. 2003; 27: 1258–1266.
23.
Jodkowska M, Oblacińska A, Tabak I, Radiukiewicz K. Differences in dietary patterns between overweight and normal-weight adolescents. Med Wieku Rozwoj. 2011; 3(XV): 266–273.
24.
Tabak I, Oblacińska A, Jodkowska M. Czynniki środowiska rodzinnego jako predyktory zdrowia psychicznego młodzieży 13-letniej z rożną masą ciała. Med Wieku Rozwoj. 2010; 3(XIV): 272–281.
25.
Bandura A. Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall; 1986.
26.
Shannon B, Bagby R, Wang QM, Trekner L. Self-efficacy: a contributor to the explanation of eating behavior. Health Educ. Res. 1990; 5(4): 395–407.