PL EN
PRACA ORYGINALNA
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie:
Rak piersi należy do najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet zarówno w Polsce, jak i na świecie. Aby uchronić się przed tą chorobą, ważne jest posiadanie wiedzy na temat profilaktyki raka piersi. Istotne są również zachowania zdrowotne, które wpływają w sposób pośredni bądź bezpośredni na stan zdrowia.

Cel pracy:
Celem pracy jest ocena zachowań zdrowotnych oraz wiedzy na temat profilaktyki nowotworów piersi wśród młodych dorosłych.

Materiał i metody:
Badania zostały przeprowadzone anonimowo wśród 203 pełnoletnich uczniów szkoły ponadpodstawowej w województwie kujawsko-pomorskim. Udział badanych polegał na wypełnieniu standaryzowanego Kwestionariusza Zdrowego Stylu Życia i Samokontroli (HLPCQ) oraz kwestionariusza ankiety własnej. Obliczenia wykonano w programie IBM SPSS.

Wyniki:
Badani przy użyciu HLPCQ ocenili najwyżej obszar „codziennej rutyny’’, a najniższej „dietetyczne unikanie szkód’’. Średnia wyniku ogólnego HLPCQ wynosi 58,13. Większość badanych zna metody badania piersi i wiedzą, na czym polega samobadanie piersi. 77% ankietowanych uważa, że świadomość Polaków na temat zachorowania na raka piersi jest przeciętna. Najbardziej znanym objawem dla badanych był wyczuwalny guzek w obrębie piersi. Natomiast najczęściej wybieranym czynnikiem ryzyka zwiększającym wystąpienie nowotworu piersi były czynniki genetyczne. Niepokojący jest fakt, że ponad 80% badanych nigdy nie rozmawiało z lekarzem na temat badania piersi, a blisko 90% nie miało wykonywanego USG piersi.

Wnioski:
Uczniowie nie posiadają pełnej wiedzy na temat działań profilaktycznych, ich wiedza – zarówno teoretyczna, jak i praktyczna – wymaga pogłębienia. Należy zwiększyć zaangażowanie pracowników ochrony zdrowia w edukację z zakresu profilaktyki nowotworów piersi oraz zachowań zdrowotnych.


Introduction:
Breast cancer is one of the most common malignancies among women in Poland, as well as worldwide. It is important to have knowledge concerning prevention of breast cancer. Health behaviours which exert an indirect effect on the state of health are also essential.

Objective:
The aim of the study was assessment of health behaviours and knowledge concerning prevention of breast cancer among young adults.

Material and methods:
The study was conducted anonymously among 203 adult high school students in the Kuyavian-Pomeranian Province. The respondents completed standardized Healthy Lifestyle and Self-Control Questionnaire (HLPCQ) and an author-constructed questionnaire. Calculations were performed using IBM SPSS software.

Results:
The results of the HLPCQ showed that the respondents rated the area of ‘daily routine’ the highest, while ‘dietary harm avoidance’ the lowest. The mean overall HLPCQ score was 58.13. The majority of respondents were familiar with breast examination methods, and had knowledge about breast selfexamination. As many as 77% of respondents considered that among Poles the awareness of contracting breast cancer is average. The most familiar symptom was a palpable lump inside the breast. On the other hand, the most frequently reported risk factor increasing the occurrence of breast cancer was the genetic factor. This is an alarming fact that more than 80% of the respondents had never talked to a doctor about breast exam, and nearly 90% had never breast ultrasound performed.

Conclusions:
Students do not have full knowledge of preventive measures, and require deepening their knowledge in both theoretical and practical terms. There is a need for increasing the involvement of health care professionals in education about breast cancer prevention and health behaviours.

Szajda KH, Lewicka M. Ocena zachowań zdrowotnych i poziomu wiedzy dotyczącej profilaktyki nowotworów piersi przez młodych dorosłych. Med Og Nauk Zdr. 2024; 30(3): 232–239. doi: 10.26444/monz/190445
 
REFERENCJE (24)
1.
Wojewódzka stacja Sanitarno-epidemiologiczna w Krakowie. Światowy Dzień Zdrowia 2018. https://wsse.krakow.pl/page/sw... (access: 2024.04.15).
 
2.
NFZ Lubuski Oddział Wojewódzki w Zielonej Górze. Profilaktyka i promocja zdrowia 2021. https://www.nfz-zielonagora.pl... (access: 2024.03.15).
 
3.
Marmola M, Wańczyk-Welc A. Zachowania zdrowotne a poczucie satysfakcji z życia młodych dorosłych. Kwartalnik Naukowy. 2017; ISSN 2082-7067 4(32). https://www.fidesetratio.com.p....
 
4.
Woynarowska B. School healtheducation in Poland. Changes in the lastdecades and a newproposal. ProblHigEpidemiol. 2008;89(4):445–452.
 
5.
Pogoda K. Czym jest rak piersi? Krajowy rejestr nowotworów, 2021. https://onkologia.org.pl/pl/no... (access: 2024.01.05).
 
6.
Ścisło L. Pielęgniarstwo chirurgiczne. Warszawa: Wyd Lek PZWL; 2020.
 
7.
Strojek K, Maślanka M, Styczyńska H, et al. Health promoting behaviors and women knowledge about breast cancer prevention. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(3):166–176. http://dx.doi.org/10.5281/zeno....
 
8.
Mróz M, Kaczor-Szkodny PM, Kawiak-Jawor E. Wiedza mieszkańców Lubelszczyzny na temat profilaktyki i wczesnego wykrywania raka piersi. Med Og Nauk Zdr. 2018;24(3):184–190. doi:10.26444/monz/94126.
 
9.
Piaszczyk DL, Ignaciuk S, Kosińska B, Karczewski J. Poziom wiedzy studentów Państwowej Szkoły Wyższej w Białej Podlaskiej na temat profilaktyki raka piersi. Med Og Nauk Zdr. 2015;21(3):260–265. doi:10.5604/20834543.1165350.
 
10.
Dyk D. Badanie fizykalne w pielęgniarstwie. Warszawa: Wyd Lek PZWL; 2020. p. 106–112.
 
11.
Czapla M, Juárez-Vela R, Rozensztrauch A, et al. Psychometric Properties and Cultural Adaptation of the Polish Version of the Healthy Lifestyle and Personal Control Questionnaire (HLPCQ). Int J Environ Res Public Health. 2021;18(17):9190. Published 2021 Aug 31. doi:10.3390/ijerph18179190.
 
12.
Ley SH, Ardisson Korat AV, Sun Q, et al. Contribution of the Nurses‘ Health Studies to Uncovering Risk Factors for Type 2 Diabetes: Diet, Lifestyle, Biomarkers, and Genetics. Am J Public Health. 2016;106(9):1624–1630. doi:10.2105/AJPH.2016.303314.
 
13.
Estruch R, Ros E, Salas-Salvadó J, et al. Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet [retracted in: N Engl J Med. 2018 Jun 21;378(25):2441–2442]. N Engl J Med. 2013;368(14):1279–1290. doi:10.1056/NEJMoa1200303.
 
14.
Califf RM. Avoiding the Coming Tsunami of Common, Chronic Disease: What the Lessons of the COVID-19 Pandemic Can Teach Us. Circulation. 2021;143(19):1831–1834. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.121.053461.
 
15.
Mazur J, Dzielska A, Małkowska-Szkutnik A. Zdrowie i zachowania zdrowotne uczniów 17-letnich na tle zmian w drugiej dekadzie życia. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka; 2020. https://imid.med.pl/files/ imid/Do%20pobrania Raport%20Zdrowie%20i%20zachowania%20 zdrowotne%20uczni%C3%B3w%2017.pdf (access: 2024.03.10).
 
16.
GBD 2019 Viewpoint Collaborators. Five insights from the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet. 2020;396(10258):1135–1159. doi:10.1016/S0140-6736(20)31404-5.
 
17.
Edukacja zdrowotna w szkołach od 2025 roku. Ruszają prace przygotowawcze – Ministerstwo Edukacji Narodowej – Portal Gov.pl (www. gov.pl) (access:2024.04.15).
 
18.
Darviri C, Alexopoulos EC, Artemiadis AK, et al. The Healthy Lifestyle and Personal Control Questionnaire (HLPCQ): a novel tool for assessing self-empowerment through a constellation of daily activities. BMC Public Health. 2014;14:995. Published 2014 Sep 24. doi:10.1186/1471-2458-14-995.
 
19.
Goyal H, Aleem S. Confirmatory Factor Analysis (CFA) and Psychometric Validation of Healthy Lifestyle and Personal Control Questionnaire (HLPCQ) in India. Indian J Community Med. 2023;48(3):430–435. doi:10.4103/ijcm.ijcm_394_22.
 
20.
Suszyńska K, Kulik T, Pacian A. Ocena zachowań prozdrowotnych dotyczących profilaktyki raka piersi u kobiet w makroregionie lubelskim. Med Og Nauk Zdr. 2013;19(3):370–374.
 
21.
Tyczyński JE, Czy w Polsce można ograniczyć umieralność na nowotwory złośliwe piersi poprzez zorganizowany screaning? Nowotwory. 2002;6:523–526.
 
22.
Wołowski T, Wróblewska P. Ocena wiedzy gdańskich studentek na temat profilaktyki raka piersi. ProblHigEpidemiol. 2012; 93(2): 347–349.
 
23.
Malicka I, Jelecka M. Poziom wiedzy z zakresu czynników ryzyka i profilaktyki raka piersi wśród studentek wrocławskich uczelni. Pomeranian Journal of Life Sciences. 2018;64(3):75–80.
 
24.
Schwartz LA, Henry-Moss D, Egleston B, et al. Preventative Health and Risk Behaviors Among Adolescent Girls With and Without Family Histories of Breast Cancer. J Adolesc Health. 2019 Jan;64(1):116–123. doi:10.1016/j.jadohealth.2018.07.011. Epub 2018 Oct 6. PMID: 30301677; PMCID: PMC7597848.
 
eISSN:2084-4905
ISSN:2083-4543
Journals System - logo
Scroll to top