PRACA PRZEGLĄDOWA
Historia edukacji żywieniowej oraz otyłości dziecięcej w dobie narastającej skali problemu
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Polska
Autor do korespondencji
Dagmara Woźniak
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Marcelińska 42, 60-354, Poznań, Polska
Med Og Nauk Zdr. 2021;27(4):356-364
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel:
Problem nadwagi i otyłości w Polsce dotyczy niemal co trzeciego 8-latka. Otyłość to choroba przewlekła o złożonej etiologii. Jest czynnikiem ryzyka wielu innych chorób niezakaźnych. Celem pracy było scharakteryzowanie wizerunku osoby otyłej na przestrzeni wieków oraz przedstawienie historii otyłości oraz edukacji żywieniowej i określenie wpływu otyłości na stan zdrowia najmłodszych.
Metody przeglądu:
Do wyszukiwania użyto bazy PubMed i fraz w języku angielskim: „historia otyłości”, „historia otyłości dziecięcej”, „historia edukacji żywieniowej”.
Opis stanu wiedzy:
Wizerunek osoby otyłej zmieniał się na przestrzeni wieków. Niegdyś utożsamiany z bogactwem i uprzywilejowaniem, dziś kojarzony jest z licznymi problemami zdrowotnymi, socjoekonomicznymi, niskimi przychodami i wykształceniem, a także obniżoną jakością życia. Od ostatnich 40 lat niepokojąco wzrasta w Polsce odsetek dzieci i młodzieży z nadwagą oraz otyłością. Za obecny stan rzeczy odpowiada szereg zmian w sposobie wychowania oraz stylu życia najmłodszych. W XXI wieku często okazuje się, że otyłość jest problemem całej rodziny. Niezbędna jest szybka i skuteczna interwencja w celu obniżenia masy ciała najmłodszych na poziomie populacyjnym. Jednym z najbardziej efektywnych narzędzi temu służących jest edukacja żywieniowa. Pierwsze koncepcje edukacji żywieniowej sięgają początków problemów z nadmierną masą ciała. Edukacja jest dynamicznym i złożonym procesem, który należy dopasować do potrzeb i funkcji poznawczych indywidualnego odbiorcy oraz jego najbliższego otoczenia.
Podsumowanie:
Edukacja żywieniowa oraz powszechność występowania problemu nadmiernej masy ciała wśród dzieci i młodzieży są dwoma nierozłącznymi elementami. Edukacja żywieniowa może przynieść długotrwałe i wymierne efekty w postaci obniżenia masy ciała i zahamowania niepokojącego wzrostu odsetka młodych osób borykających się z nadwagą lub otyłością.
Introduction and objective:
Overweight and/or obesity concern almost every third 8-year-old in Poland. Obesity is a chronic disease of complex etiology and a risk factor for many other non-communicable diseases. This study characterises the image of an obese person over the centuries, presents the history of obesity and nutritional education, and evaluates its impact on the state of health of the youngest.
Review methods:
The PubMed database and the following phrases were used for the search: history of obesity and childhood obesity, history of nutritional education.
Brief description of the state of knowledge:
The image of an obese person has changed over the centuries. Once identified with great wealth and privilege, today it is associated mainly with numerous health and socioeconomic issues, low income and education, and thus, the reduced quality of life. The prevalence of overweight and obesity among children and adolescents has been growing alarmingly over the last 40 years. The current situation results from several changes in upbringing and lifestyle of children. In the 21st century obesity is a disease from which the entire family suffers. Fast and effective intervention is needed to reduce the body weight of the young population. One of the most effective methods is nutritional education. The first concepts of nutritional education reach the beginnings of problems with excessive body weight. Education is a dynamic and complex process that must be tailored to the needs and cognitive capacity of the individual recipient and his/her immediate environment.
Summary:
Nutritional education and the prevalence of excessive body weight among children and adolescents are two inseparable elements. Nutritional education can
bring long-term and measurable effects of weight loss and a decrease in the number of young people struggling with overweight and obesity.
Woźniak D, Drzymała-Czyż S. Historia edukacji żywieniowej oraz otyłości dziecięcej w dobie narastającej skali problemu. Med Og Nauk Zdr.
2021; 27(4): 356–364. doi: 10.26444/monz/143352
REFERENCJE (55)
1.
Weker H, Barańska M, Riahi A, et al. Nutrition of infants and young children in Poland – PITNUTS 2016. Dev Period Med. 2017; 21(1): 13–28.
2.
Fijałkowska A, Oblacińska A, Stalmach M. Raport z międzynarodowych badań WHO: Nadwaga i otyłość u polskich 8-latków w świetle uwarunkowań biologicznych, behawioralnych i społecznych. European Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI), Warszawa 2017.
3.
Eknoyan G. A history of obesity, or how what was good became ugly and then bad. Adv Chronic Kidney Dis. 2006; 13(4): 421–427. doi: 10.1053/j.ackd.2006.07.002.
4.
Fryar CD, Carroll MD, Afful J. Prevalence of overweight, obesity, and severe obesity among children and adolescents aged 2–19 years: United Stated, 1963–1965 through 2017–2018. National Center for Health Statistics 2020.
https://www.cdc.gov/nchs/data/....
5.
World Health Organisation (WHO). Consideration of the evidence on childhood obesity for the Commission on Ending Childhood Obesity: report on the ad hoc working group on science and evidence on ending childhood obesity. Geneva, Switzerland, 2016.
https://www.apps.who.int/iris/....
6.
Porter RM, Tindall A, Gaffka BJ, et al. A Review of modifiable risk factors for severe obesity in children ages 5 and under. Child Obes. 2018; 14(7): 468–476. doi: 10.1089/chi.2017.0344.
7.
Noor Shafina MN, Abdul Rasyid A, Anis Siham ZA, et al. Parental perception of children›s weight status and sociodemographic factors associated with childhood obesity. Med J Malaysia. 2020; 75(3): 221–225.
10.
Maćkowska-Lewandowicz K. Otyłość dzieci w ujęciu historycznym. Acta Med Pol. 2017; 7(1): 37–48.
11.
World Health Organization. Reducing childhood obesity in Poland by effective policies. The World Health Organization Regional Office for Europe 2017.
https://www.euro.who.int/__dat....
12.
Litwin SE. Childhood obesity and adulthood cardiovascular disease: quantifying the lifetime cumulative burden of cardiovascular risk factors. J Am Coll Cardiol. 2014: 64: 1588–1590. doi: 10.1016/j.jacc.2014.07.962.
13.
Kasley MM, Zaepfel AA, Bjornstad P, et al. Age-related consequences of childhood obesity. Gerontology. 2014: 60: 222–228. doi: 10.1159/000356023.
15.
Bray GA. History of obesity. In: Williams G, Frühbeck G, editors. Obesity: science to practice. Chichester: Wiley-Blackwell; 2009. p. 3-17.
16.
Korek E. Problematyka otyłości w ujęciu historycznym. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2014; 5(4): 148–157.
17.
Budnik A. Otyłość na przestrzeni dziejów. In: Budowa fizyczna człowieka na ziemiach polskich wczoraj i dziś. Kopczyński M, Siniarska A, editors. Warszawa: Muzeum Historii Polski; 2017. p. 61–87.
19.
Wółkiewicz E. Grube ciało. Społeczne postrzeganie otyłości w średniowieczu. Przegląd Historyczny 2009; 100(3): 495–524.
20.
Pudło H, Respondek M. Programowanie żywieniowe – wpływ odżywiania kobiet w ciąży na zdrowie dziecka. Journal of Education, Health and Sport. 2016; 6(7): 589–600. doi: 10.5281/zenodo.59761.
21.
Patro-Gołąb B, Zalewski BM, Socha P. Programowanie metaboliczne. In: Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży. Szajewska H, Horvath A, editors. Kraków: Medycyna Praktyczna; 2017. p. 3–6.
22.
Barker DJP. The developmental origins of chronic adult disease. Acta Paediatrica. 2004; 446: 26–33. doi: 10.1111/j.1651-2227.2004.tb00236.x.
23.
Samborski P, Kucharski M. Historia otyłości jako zagadnienia medycznego. Acta Med Pol. 2016; 6(1): 29–34.
24.
von Hippel PT, Nahhas RW. Extending the history of child obesity in the United States: The Fels Longitudinal Study, birth years 1930–1993. Obesity (Silver Spring). 2013; 21(10): 2153–2156. doi: 10.1002/oby.20395.
25.
Jarosz M, Szponar L, Rychlik E. Nadwaga, otyłość, niedożywienie w Polsce. In: Otyłość, żywienie, aktywność fizyczna, zdrowie Polaków. Jarosz M, editor. Instytut Żywności i Żywienia; 2006. p. 45–114.
26.
Oblacińska A, Wrocławska M, Woynarowska B. Częstość występowania nadwagi i otyłości w populacji w wieku szkolnym w Polsce oraz opieka zdrowotna nad uczniami z tymi zaburzeniami. Ped Pol. 1997; 72: 241–245.
27.
Małecka-Tendera E, Klimek K, Matusik P, et al. On behalf of the Polish Childhood Obesity Study Group. Obesity and overweight prevalence in Polish 7- to 9-year-old children. Obes Res. 2005; 13: 964–968. doi: 10.1038/oby.2005.112.
28.
Oblacińska A. Nadwaga i otyłość. In: Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjoekonomicznych. Wyniki badania HBSC. Mazur J, editor. Warszawa: ImiD; 2015. p. 106–111.
29.
Harton A, Myszkowska-Ryciak J, Laskowski W, et al. Prevalence of overweight and obesity among adolescents in Poland. J Health Inequal 2019; 5(2): 180–187. doi: 10.5114/jhi.2019.91371.
30.
Cuschieri S, Grech S. COVID-19: a one-way ticket to a global obesity crisis? J Diabetes Metab Disord. 2020; 19: 2027–2030. doi: 10.1007/s40200-020-00682-2.
31.
Nogueira-de-Almeida CA, Del Ciampo LA, Ferraz IS, et al. COVID-19 and obesity in childhood and adolescence: a clinical review. J Pediatr (Rio J). 2020; 96(5): 546–558. doi: 10.1016/j.jped.2020.07.001.
32.
Schneeman BO. Evolution of dietary guidelines. J Am Diet Assoc. 2003; 103(12): S5–9. doi: 10.1016/j.jada.2003.09.030.
33.
Cannon G. The rise and fall of dietetics and of nutrition science, 4000 BCE-2000 CE. Public Health Nutr. 2005; 8(6A): 701–705. doi: 10.1079/phn2005766.
34.
Estes J. Food as medicine. In: Kiple K, Ornelas K, editors. The Cambridge World History of Food. Cambridge: University Press; 2000.
35.
Ridgway E, Baker P, Woods J, et al. Historical developments and paradigm shifts in public health nutrition science, guidance and policy actions: a narrative review. Nutrients. 2019; 11(3): 531. doi: 10.3390/nu11030531.
36.
Mozaffarian D, Rosenberg I, Uauy R. History of modern nutrition science-implications for current research, dietary guidelines, and food policy. BMJ. 2018; 361: k2392. doi: 10.1136/bmj.k2392.
37.
Johns DM, Oppenheimer GM. Was there ever really a „sugar conspiracy”? Science. 2018; 359(6377): 747–750. doi: 10.1126/science.aaq1618.
38.
Select Committee on Nutrition and Human Needs. US Senate. Dietary goals for the United States. Washington, DC, USA: US Government Printing Office; 1977.
39.
Food and Agriculture Organization. World Health Organization. World Declaration and Plan of Action for Nutrition. FAO/WHO; Rome, Italy: 1992.
40.
Gonzalez Fischer C, Garnett T. Developments in National Healthy and Sustainable Dietary Guidelines: A State of Play Assessment. FAO/FCRN; Rome, Italy: Oxford, UK: 2016. Plates, pyramids and planets.
41.
Plourde G. Preventing and managing pediatric obesity. Recommendations for family physicians. Can Fam Physician. 2006; 52(3): 322–328.
42.
Savage JS, Fisher JO, Birch LL. Parental influence on eating behavior: conception to adolescence. J Law Med Ethics. 2007; 35(1): 22–34. doi: 10.1111/j.1748-720X.2007.00111.x.
43.
In-Iw S, Saetae T, Manaboriboon B. The effectiveness of school-based nutritional education program among obese adolescents: a randomized controlled study. Int J Pediatr. 2012; 2012: 608920. doi: 10.1155/2012/608920.
44.
Zalewska M, Maciorkowska E. Rola edukacji żywieniowej w populacji dzieci i młodzieży. Med Ogólna Nauki Zdr. 2013; 19(3): 375–378.
45.
Pieszko M, Gaca M, Małgorzewicz S. Edukacja żywieniowa rodziny w przypadku występowania otyłości. Pediatr Med Rodz. 2013; 9(4): 399–403.
46.
Haszard JJ, Russell CG, Byrne RA, et al. Early maternal feeding practices: Associations with overweight later in childhood. Appetite. 2019; 132: 91–96. doi: 10.1016/j.appet.2018.10.008.
47.
Nemecek D, Sebelefsky C, Woditschka A, et al. Overweight in children and its perception by parents: cross-sectional observation in a general pediatric outpatient clinic. BMC Pediatr. 2017; 17(1): 212. doi: 10.1186/s12887-017-0964-z.
48.
Mazur A. Dynamika i czynniki ryzyka występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku szkolnym. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego; 2009.
49.
Raychaudhuri M, Sanyal D. Childhood obesity: Determinants, evaluation, and prevention. Indian J Endocrinol Metab. 2012; 16(2): S192–4. doi: 10.4103/2230-8210.104037.
50.
Maximova K, McGrath JJ, Barnett T, et al. Do you see what I see? Weight status misperception and exposure to obesity among children and adolescents. Int J Obes. 2008; 32: 1008–1015. doi: 10.1038/ijo.2008.15.
51.
de la Haye K, Robins G, Mohr P, et al. Homophily and contagion as explanations for weight similarities among adolescent friends. J Adolesc Health. 2011; 49: 421–427. doi: 10.1016/j.jadohealth.2011.02.008.
52.
Salvy SJ, de la Haye K, Bowker JC, et al. Influence of peers and friends on children›s and adolescents› eating and activity behaviors. Physiol Behav. 2012; 106(3): 369–378. doi: 10.1016/j.physbeh.2012.03.022.
53.
Gray WN, Janicke DM, Ingerski LM, et al. The impact of peer victimization, parent distress and child depression on barrier formation and physical activity in overweight youth. J Dev Behav Pediatr. 2008; 29: 26–33. doi: 10.1097/DBP.0b013e31815dda74.