Online first
Bieżący numer
Archiwum
O czasopiśmie
Polityka etyki publikacyjnej
System antyplagiatowy
Instrukcje dla Autorów
Instrukcje dla Recenzentów
Zespół Redakcyjny
Komitet Redakcyjny
Recenzenci
Wszyscy recenzenci
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
Kontakt
Bazy indeksacyjne
Klauzula przetwarzania danych osobowych (RODO)
PRACA PRZEGLĄDOWA
Biobankowanie materiału genetycznego a problem ochrony dóbr osobistych dawców
1
I Katedra Prawa Cywilnego, Katolicki Uniwersytet Lubelski
Autor do korespondencji
Mariusz Grabowski
I Katedra Prawa Cywilnego, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin.
I Katedra Prawa Cywilnego, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin.
Med Og Nauk Zdr. 2012;18(3):200-205
SŁOWA KLUCZOWE
biobankbank tkanek i komórekanonimizacja materiału genetycznegodane dawcydobra osobisteochrona prawna
STRESZCZENIE
Wstęp:
Biobanki (banki tkanek i komórek) dysponują danymi dawców materiału genetycznego. Dane te należą do sfery prywatności, będącej dobrem osobistym dawcy. Niewłaściwe wykorzystanie tych danych, zwłaszcza poprzez ich niewłaściwe udostępnianie, może stanowić bezprawne naruszenie dóbr osobistych i naruszyć interesy dawców. Celem artykułu jest omówienie praktycznej i prawnej problematyki ochrony dóbr osobistych dawców materiału genetycznego w biobankowaniu. Autor wskazuje rozwiązania prawne kluczowe dla ochrony interesów dawców materiału genetycznego. W związku z biobankowaniem może dojść do naruszenia dóbr osobistych dawcy oraz mogą być u niego wywołane szkody majątkowe. Dawca może dochodzić roszczeń niemajątkowych (np. o zaniechanie naruszeń), majątkowych (odszkodowanie) oraz mieszanych (np. zadośćuczynienie pieniężne). Na biobankach spoczywa ustawowy obowiązek zachowania szczególnej, zdaniem autora najwyższej, staranności przy postępowaniu z danymi identyfikującymi dawcę. Niedochowanie tej staranności będzie skutkować prawną odpowiedzialnością biobanku, najczęściej z tytułu winy nieumyślnej (np. niedbalstwa). Zdaniem autora, biobanki będą ponosić odpowiedzialność już na podstawie najlżejszej postaci winy (culpa levissima) z racji zaostrzonego w tym zakresie reżimu prawnego oraz charakteru naruszanych dóbr. Autor zauważa, że anonimizacja danych osobowych jest najpewniejszą metodą ochrony interesów dawców. Nie może być ona jednak dogmatyzowana. W praktyce należy stosować zasadę, iż anonimowość danych identyfikujących dawcę ma być zachowana wszędzie tam, gdzie ich znajomość nie jest absolutnie niezbędna. Podnosi to ochronę dawców i może być warunkiem zachowania tej ochrony. Powyższej zasadzie powinien dać właściwy wyraz ustawodawca.
Biobanki (banki tkanek i komórek) dysponują danymi dawców materiału genetycznego. Dane te należą do sfery prywatności, będącej dobrem osobistym dawcy. Niewłaściwe wykorzystanie tych danych, zwłaszcza poprzez ich niewłaściwe udostępnianie, może stanowić bezprawne naruszenie dóbr osobistych i naruszyć interesy dawców. Celem artykułu jest omówienie praktycznej i prawnej problematyki ochrony dóbr osobistych dawców materiału genetycznego w biobankowaniu. Autor wskazuje rozwiązania prawne kluczowe dla ochrony interesów dawców materiału genetycznego. W związku z biobankowaniem może dojść do naruszenia dóbr osobistych dawcy oraz mogą być u niego wywołane szkody majątkowe. Dawca może dochodzić roszczeń niemajątkowych (np. o zaniechanie naruszeń), majątkowych (odszkodowanie) oraz mieszanych (np. zadośćuczynienie pieniężne). Na biobankach spoczywa ustawowy obowiązek zachowania szczególnej, zdaniem autora najwyższej, staranności przy postępowaniu z danymi identyfikującymi dawcę. Niedochowanie tej staranności będzie skutkować prawną odpowiedzialnością biobanku, najczęściej z tytułu winy nieumyślnej (np. niedbalstwa). Zdaniem autora, biobanki będą ponosić odpowiedzialność już na podstawie najlżejszej postaci winy (culpa levissima) z racji zaostrzonego w tym zakresie reżimu prawnego oraz charakteru naruszanych dóbr. Autor zauważa, że anonimizacja danych osobowych jest najpewniejszą metodą ochrony interesów dawców. Nie może być ona jednak dogmatyzowana. W praktyce należy stosować zasadę, iż anonimowość danych identyfikujących dawcę ma być zachowana wszędzie tam, gdzie ich znajomość nie jest absolutnie niezbędna. Podnosi to ochronę dawców i może być warunkiem zachowania tej ochrony. Powyższej zasadzie powinien dać właściwy wyraz ustawodawca.
Introduction:
Bio-banks (tissues and cells banks) store data on donors of genetic material. These data belong to the sphere of privacy, which is a personal interest of the donor. Misuse of these data, in particular their availability, can constitute illegal infringement of personal interests and impair the interests of donors. The article is an overview of the practical and legal issues of protection of personal interests of donors of the genetic material in bio-banking. The author indicates the legal arrangements essential for the protection of the interests of donors of genetic material. Bio-banking may be an infringement of personal interests, and may incur damage to property. The donor may assert non-financial claims (e.g. cessation of infringement), pecuniary claims (compensation) and mixed claims (e.g. pecuniary compensation). The bio-bank has a statutory obligation to maintain superior, proper care of data that identify the donor. Lack of this care will result in legal liability, mostly for negligence. According to the author, the biobank will be responsible for the slightest form of fault (culpa levissima) because of the strict law and the nature of the infringed rights or goods. The author notes that the rendering anonymous of personal data is the best way to protect the interests of donors. It may not, however, be dogmatised. In practice, the principle should be applied that anonymity of information identifying the donor is to be observed wherever such knowledge is not absolutely necessary. It improves the protection of donors and may be a condition of that protection. The legislator should give appropriate expression of this principle.
Bio-banks (tissues and cells banks) store data on donors of genetic material. These data belong to the sphere of privacy, which is a personal interest of the donor. Misuse of these data, in particular their availability, can constitute illegal infringement of personal interests and impair the interests of donors. The article is an overview of the practical and legal issues of protection of personal interests of donors of the genetic material in bio-banking. The author indicates the legal arrangements essential for the protection of the interests of donors of genetic material. Bio-banking may be an infringement of personal interests, and may incur damage to property. The donor may assert non-financial claims (e.g. cessation of infringement), pecuniary claims (compensation) and mixed claims (e.g. pecuniary compensation). The bio-bank has a statutory obligation to maintain superior, proper care of data that identify the donor. Lack of this care will result in legal liability, mostly for negligence. According to the author, the biobank will be responsible for the slightest form of fault (culpa levissima) because of the strict law and the nature of the infringed rights or goods. The author notes that the rendering anonymous of personal data is the best way to protect the interests of donors. It may not, however, be dogmatised. In practice, the principle should be applied that anonymity of information identifying the donor is to be observed wherever such knowledge is not absolutely necessary. It improves the protection of donors and may be a condition of that protection. The legislator should give appropriate expression of this principle.
REFERENCJE (8)
2.
Kawałko A, Witczak H. Prawo cywilne – część ogólna. Wyd. 3. Warszawa 2010: 114-118.
3.
Wolter A, Ignatowicz J, Stefaniuk K, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej. Warszawa 2001: 182-191.
4.
Brzozowski A, Safjan M. Skowrońska-Bocian E. Zobowiązania. Zarys wykładu. Warszawa 2004: 96-111, 205-225.
5.
Dmowski S, Rudnicki S. Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna. Warszawa 1998; 73-74.
6.
Pazdan M. W: Pietrzykowski K. (red.). Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa 1997; 1: 77.
8.
Sośniak M. Funkcje i skuteczność zgody osoby uprawnionej w zakresie ochrony dóbr osobistych. W: Prace z prawa cywilnego. Warszawa 1985: 67
| eISSN: | 2084-4905 |
| ISSN: | 2083-4543 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
